Hakkında bilgi sahibi olmadığımız biriyle karşılaştığımızda olağan olarak karşımızdaki kişinin dış görünüşüne bakarak onun hakkında fikir sahibi olmaya çalışırız. Pek çoğumuz yeterli bir intiba bırakmanın temiz ve şık kıyafetlerden, âlâ bir saç kesitinden ya da hoş bir kokudan geçtiğini düşünsek de Glasgow Üniversitesi tarafından yapılan yeni bir araştırma, yüz biçimimizin de insanların bizim hakkındaki fikirlerini etkileyebileceğini ortaya koyuyor.
Öncelikle araştırmanın Batı Avrupa’da ve sırf beyaz derili beşerlerle gerçekleştirildiğini belirtelim. Dolayısı ile sonuçların tüm ırklarda ve kültürlerde geçerli olduğunu söylemek mümkün değil. Yeniden de araştırmanın, hepimizin görece eşit derece “sade” gözüktüğü vesikalık fotoğraflarımızın bile toplumsal statümüzü yansıtyor olabileceğini söylemesi dikkat alımlı.
Ağız halimiz bile varlıklı mi yoksul mi olduğumuzu gösteriyor olabilir
Araştırma, bir kişinin toplumsal sınıfını neyin gösterdiği sorusuna odaklanıyor. Yani en kaba haliyle neye nazaran yoksul ya da varlıklı gözüktüğünüzü açıklamaya çalışıyor. İştirakçilere nazaran daha geniş ve kısa, düz bir yüz, aşağı dönük bir ağız ve koyu, soğuk deri rengi, daha düşük toplumsal sınıfla ilişkilendiriliyor. İşin berbat yanı bu nitelikler, daha yeteneksiz, daha soğuk ve daha güvenilmez kişilikle de eşleştiriliyor.
Bunun bilakis daha dar ve uzun yüzler, üstte dönük bir ağız, daha açık ve sıcak cilt rengi de yüksek toplumsal statü ile ilişkilendiriliyor. Ayrıyeten bu yüz özelliklerine sahip şahısların daha yetenekli, daha sıcak ve daha emniyetli şahıslar olduğu düşünülüyor. Yani yalnızca insanların birkaç yüz özelliği bile onlar hakkında çok kritik ön yargılara sahip olmamıza neden oluyor.
Sıcak derili mi soğuk ciltli mi olduğunuz, işe alınıp alınmamanızı bile etkileyebilir
Peki bu araştırma neden kıymetli? Araştırmanın muharriri Dr. R. Thora Bjornsdottir, bu mevzuyu şu biçimde açıklıyor:
Bir iş görüşmesinde, bir mülakatta vb. yerlerde bireylerin sadece görünüşlerine bakılarak düşük ya da yüksek toplumsal sınıftan olduğunun düşünülmesi, bireylere hayatlarında değerli avantajlar ve dezavantajlar sunabilir.
Haberimizin başında da aktardığımız üzere araştırma, dünyadaki tüm kültürleri incelemediğinden farklı kültürlerde farklı sonuçlarla karşılaşabileceğimizi belirtelim. Yeniden de insanların kaşımıza gözümüze bakarak yetenekli olup olmadığımız hakkında ön yargıya kapılabiliyor olması, ırkçılığın cilt rengi ya da milliyetlerden fazlası olabileceğini düşündürüyor.