Dünya üzerinde Mandarin Çincesini konuşan yaklaşık 850 milyon kişi var! Elbette neredeyse hepsi, bir bilgisayara ya da telefona sahip ve gün içinde bir şeyler yazıyorlar. Güzel de bu kadar farklı ve fazla karakterle nasıl oluyor o iş?
Çince konuşan beşerler, 40.000 tuşlu bir klavye kullanamayacaklarına nazaran bilgisayarda yahut telefonda bir şeyler yazmanın öbür bir metodu olmalı. Gelin, bu usullere bir göz atalım.
İlk metot, IME yani standart bir QWERTY klavyede kolaylıkla temsil edilemeyen bir lisanda metin girilmesine imkan tanıyan yazılım kullanılması.
“Input method editor” denilen yolda, standart bir klavyede çeşitli Çince karakterler oluşturulabilir. Kullanıcılar, her bir karakterin tek bir klavye tuşunda görünmesi yerine IME tarafından yorumlanan tuş kombinasyonlarını yazar.
Yazılım, tuş vuruşlarının kümesiyle eşleşen karakteri ya da ortalarından seçim yapılabilecek karakterlerin listesini oluşturur. Karakterler, her tuşa direkt bağlanmaz. Bunun yerine tuş kombinasyonları, makul karakterleri oluşturur.
“Pinyin” klavye denilen bir metot daha var.
Pinyin klavye kullanıcıları, klavyede Latin harflerini kullanarak yazı yazar ve bilgisayar, tamamlanan söze karşılık gelen sembol ya da sembollerle otomatik olarak değiştirir.
İşlevsel üzere dursa da Pinyin klavyenin kimi kusurları var elbette. Birçok Çince sözcük kulağa misal geliyor lakin tamamen farklı bir yazılışa sahip oluyor.
Latin harfleriyle yazılarak oluşturulmak istenen kelimeyi, bilgisayar otomatik çevirdiğinde bambaşka bir kelime ortaya çıkabiliyor yani.
Ancak birtakım gelişmiş Pinyin yazılımları, yazının bağlamına nazaran karşılık gelecek kelimeyi daha hakikat varsayım edebiliyor. Hatta kimilerinde belirli sözler için kısayollar bile atayabiliyorsunuz.
“Wubi” sisteminde ise her tuşun üzerinde etiketler bulunur.
Wubi’de bir karakter yazmak için onun nasıl sesletildiğini açıklamaya çalışmazsınız. Neye benzediğine ve nasıl çizildiğine karşılık gelen bir dizi tuşa basarsınız.
Wubi tarafından yapılandırılmış bir klavyenin üzerinde ek etiketler bulunur. QWERTY tuşları, farklı basma seçenekleri için sol, sağ, yatay, dikey üzere bölgelere ayrılmıştır.
Bir karakteri kağıda çizilen sıraya nazaran en fazla dört basım yaparak hecelersiniz. Wubi gereğince yetenekliyse dakikada 160’a kadar karakter üretebilir.
Eski topraklar, tableti tercih edebiliyor.
Yaş almış beşerler, elektronik tabletleri kullanarak karakterleri elle yazmayı seçebiliyor. Her karakterin formu gereğince besbelli olduğundan Çince yazı lisanı epey kolay bir halde aktarılabiliyor böylelikle.
Yine de tüm prosedürler, Latin alfabesini içeren bir klavyeye nazaran kulağa oldukça uğraştırıcı geliyor. Harflerimizin ve klavyelerimizin pahasını artık daha güzel anladık…