Enfeksiyon Aslında Nedir? Her Yıl Enfeksiyondan Kaç İnsan Öldüğünü Duyunca Küçük Dilinizi Yutabilirsiniz

Bu mikroskobik düşmanlar, görünmez olmalarına karşın günlük yaşantımızı büyük ölçüde etkileyebiliyor. Bedenimize girdiklerinde bağışıklık sistemimiz çabucak devreye girip onları etkisiz hâle getirmek için savaş başlatsa da kimi vakit, bilhassa savunma sistemimiz zayıfladığında enfeksiyonlar önemli meselelere yol açıyor.

Uzun soluklu gayret için “Enfeksiyon nedir?” sorusunun karşılığını bilmek, en yaygın tipleri anlamak ve bunlara karşı tedbir almakla direkt alakalı. O vakit “Ne senle ne sensiz.” dediğimiz enfeksiyonları madem bu kadar samimiyiz yakından inceleyelim.

“Enfeksiyon nedir?” üzere genel bir tanımla evvel onları tanıyalım.

Mikroorganizmaların bedene girişi ve çoğalmasıyla başlayan enfeksiyonların ortasında bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler bulunuyor. Her birinin de bedene giriş yolu ve çoğalma stratejisi farklı.

Virüsler hücrelerimizi “fabrika” olarak kullanarak çoğalırken, bakteriler çoklukla beden sıvılarında serbestçe çoğalıyor. Vücudumuzun her biriyle başa çıkma tekniği de farklı; birtakım durumlarda antikorlar üretiyoruz, kimilerinde ise özel hücrelerimiz aracılığıyla direkt müdahale ediliyoruz. Alışılmış ki kimilerinin yok olması için ise antibiyotik tedavisi kaide oluyor.

Enfeksiyonların bedenimize girişi nasıl oluyor?

Her an yanımızda gezinen enfeksiyonları çeşitli yollar ile bedenime alıyoruz. Enfeksiyon yayılma çeşitleri ise şöyle sıralanabilir:

• Hava yoluyla: Öksürük ve hapşırık ile havaya saçılan damlacıklar aracılığıyla
• Direkt temas: Ciltten cilde temas yahut enfekte bir yüzeye dokunmak
• Kontamine yiyecek ve su: Enfekte yiyeceklerin yahut suların tüketilmesi
• Kan yoluyla: Enfekte kanın transfüzyonu yahut kontamine iğneler aracılığıyla
• Vektörler aracılığıyla: Sivrisinek ısırıkları üzere hastalık taşıyan organizmalarla

Dünyada en yaygın enfeksiyon çeşitleri hangileri?

Sepsis

Bakterilerin kana girip süratle büyümesi ile ortaya çıkan septik şok, dünya üzerindeki beş bireyden birini etkiliyor. Organ yetmezliğine, tedavi edilmezse mevte neden olan sepsiste, bazen enfeksiyona neden olan bakteri türü tanımlanamıyor ve bu da tedavi sürecini zora sokuyor.

Akciğer iltihaplanması

Nefes almada zorluk, ateş, titreme, balgam ve öksürük üzere belirtileri olan akciğer iltihaplanması, dünyada beş yaşın altındaki çocuklarda önde gelen vefat nedenleri ortasında. Bakteri ve virüs kaynaklı bu enfeksiyon cinsinden olan zatürre, aşılamayla önlenebilir bir durum hâline gelse de birçok kişinin sıhhatini etkiliyor.

İdrar yolu enfeksiyonu

Bakterilerin üriner sisteme girip çoğalması ile ortaya çıkan idrar yolu enfeksiyonları, dünyada en yaygın enfeksiyon tiplerinde başı çekiyor. İdrar yaparken yanma hissi, idrarda kan ve keskin kolu ile kendini gösteren bu enfeksiyon, ekseriyetle antibiyotikler ile tedavi edilebiliyor. Lakin birtakım durumlarda enfeksiyon sepsise dönüşürse mevte neden olabiliyor.

Menenjit

Bir virüs yahut mantar nedeniyle meydana gelen menenjit, beyni ve omuriliği çevreleyerek önemli ziyanlar bırakıyor. Meningokok​türü en şiddetlisi olurken kısa müddette ölümcül hâle geliyor.

Bu hastalığın önüne geçebilmek için birçok ülkede rutin aşı takviminde menenjit bulunsa da ülkemizde maalesef ücretli aşılar dahilinde. Mevzu ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Yara enfeksiyonları

İster ameliyat isterse de ufak bir yaralanma olsun, açık yaradan giren bakteriler bedene yerleşiyor ve enfeksiyonu da beraberinde getiriyor. Kronik yaralar ile dünya çapında her yıl 40 milyon insan etkileniyor. Bilhassa tip 2 diyabet hastalarında, yara enfeksiyonları sıklıkla görülüyor.

Tüberküloz

Akciğerleri enfekte eden mycobacterium tuberculosis’in sebep olduğu tüberküloz, alt teneffüs yolu enfeksiyon türlerinden biri. İlaca karşı direnç göstermesi ise bu enfeksiyonu, katil bir cins olma yolunda ilerletiyor. Buna karşılık da tüberküloz aşısı, dünyada en yaygın aşılar ortasında.

İshal

5 yaşın altındaki çocuklardaki mevt nedenlerinden ikincisi ishal oluyor ve ishal yüzünden her yıl yarım milyondan fazla çocuk ölüyor. Bir devir ishale eşlik eden sıvı kaybı yüzünden vefatlar olsa da son devirlerde bu oranlara sepsis de ekleniyor. E. Coli enfeksiyonu ise ishalin en yaygın nedenlerinden biri olarak gösteriliyor.

Dünya çapındaki mevt nedenleri listesinde enfeksiyonlar, 4. sırada yer alıyor.

Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) 2019 raporuna nazaran enfeksiyon hastalıklar, dünya genelinde önde gelen mevt nedenlerinden biri. Dünya çapında 7,7 milyon mevtin sebebi, 33 bakteri tipinin neden olduğu enfeksiyonlarla ilişkili. Bu da tüm global ölümlerin 8’de 1’ine eşit.

Alt teneffüs yolu enfeksiyonları, dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalığı oldu ve dördüncü sırada yer aldı. 2000’de bu enfeksiyon sebebiyle ölenlerin sayısında 460 bin azalma vardı. 2019 raporlarında alt teneffüs yolu enfeksiyonu ile ölenlerin sayısı 2,6 milyon olarak gösteriliyor.

HIV/AIDS ise 2000 yılında birinci 10 vefat nedeni ortasında yer alırken 2019 bilgilerinde bu enfeksiyon çeşidi bulunmuyor. HIV ve AIDS vefat oranları yüzde 51 oranında azalıyor ve 2019’da 19. sıraya geriliyor.

Enfeksiyonlardan kaynaklı vefatlar gelir kümelerine nazaran de değişiyor.

Düşük gelirli ülkede yaşayan insanların vefat oranlarında ise enfeksiyonel rahatsızlıkların sayısı daha fazla. Sıtma, tüberküloz ve HIV/AIDS birinci 10 sırada yer alıyor. Üçünde de 2000’e nazaran düşüş yaşanıyor. En büyük düşüş ise yüzde 59 oranı ile tekrar HIV/AIDS oluyor.

Yüksek gelirli ülkelerdeki vefat olanlarında ise alt teneffüs yolu enfeksiyonları 6. sırada yer alıyor.

Enfeksiyonlardan nasıl korunabiliriz?

Enfeksiyonlardan korunmanın pek çok yolu var. Hayat üslubumuzda birtakım noktalara dikkat ederek enfeksiyonlardan olabildiğince kaçarak tıbbın getirdiği birtakım tedbire tekniklerini de kullanmakta yarar var. COVID-19, grip, tüberküloz ve menenjit üzere kimi enfeksiyonlardan korunabilmek için aşılar mevcut. Aşıdan sonra da alışılmış ki enfeksiyona yakalanmak mümkün ancak belirtiler çoklukla daha az şiddetli olabiliyor.

Güvenli besin sürece ise enfeksiyondan korunma metotları arasında. Tüm meyve ve zerzevatları güzelce yıkamak, pişmemiş yahut az pişmiş deniz eserleri tüketmemek, yiyecek hazırlama yüzeylerini sabun ve suyla yıkamak yapılabileceklerden yalnızca birkaç tanesi.

Günlük alışkanlıklarımızda da değişikliğe gitmek hastalıkları önlemede tesirli. Yemek hazırlamadan evvel, tuvalete girdikten sonra elleri yıkamak üzere hijyen kurallarının yanı sıra hapşırma yahut öksürmede ağız ve burun kapatmak, bulaşıcı hastalığı olanlarla temastan kaçınmak, kirli su içmemek, her türlü sekste prezervatif kullanmak enfeksiyon korunma metotları içerisinde yer alıyor.

Bilimdeki ilerlemeler sayesinde bu hastalıklar ile uğraşta daha güzel yollar geliştiriliyor olsa da önleyici sıhhat hizmetlerinin ve aşılamaların genişletilmesi, hijyen standartlarının yükseltilmesi ve erken teşhis ile tedavinin ehemmiyeti, enfeksiyon hastalıkların denetim altına alınmasında yapılacak kıymetli noktalar.