Peki büsbütün kardan oluşan bu meskenler, nasıl oluyor da içindeki insanları sıcak tutabiliyor? İglonun içindeki ısıyı hapsetmek için mükemmel bir personellik kullanıldığını söylesek yeniden tıpkı mı düşünürdünüz?
Genelde televizyonda ya da sinemalarda rastladığımız bu kubbe formundaki kardan evlerin aslında bizim yaşadığımız meskenlerden pek farkı yok. Üstelik içerideki sıcaklığı koruma etmek için birçok yolu da denemişler. Gelin bakalım bu durumu fizik açıklayabilecek mi?
İglolar, soğuk havanın tesirli olduğu Arktik bölgelerde sıcacık bir mesken olma özellikleriyle biliniyor.
Uzaktan bakıldığında dokunsan kırılacak üzere duran bu kar yapıları, içinde bir aile yaşatabilecek sıcaklığa sahip olabiliyor. Fakat bu, bizim yaptığımız kardan adamlar üzere yapılan bir mesken değil.
Hepimizin bildiği üzere karın izole edici bir özelliği var. Bilhassa karın yağdığı gece etraf sessizleşir, hava ısınır. Bu, karın sıcak havayı izole etmesiyle bağlıdır. Tıpkı bu durumda olduğu üzere iglolarda da tıpkı mantık mevcut.
İglonun dış duvarları ince buz kristalleri ile kaplıdır ve bu kristaller, dışarıdaki soğuğun içeri sızmasını pürüzler.
İçeride bulunan sıcak hava, karın içindeki hava boşluklarına hapsolur ve bu boşluklar da ısıyı tutarak iç yerin sıcak kalmasını sağlar. Doğal içeride bulunan kişi sayısının ve hayvan derilerinin de bu sıcaklığı koruma etmekte epeyce değerli olduğunu atlamamak gerekir.
“Peki biçimi neden bir konut üzere kare değil?” diye düşünebilirsiniz. Kubbe biçimindeki dizaynın gerisinde da sıcaklık faktörü yatıyor. Bu hal, rüzgârın tesirlerini en aza indirir ve bu da içerideki sıcaklığın korunmasına yardımcı olur.
E pekala girip çıkarken içerideki hava dışarıya, dışarıdaki hava içeriye gitmez mi?
Hayır, gitmiyor. Zira bir iglonun girişi tek bir noktadan sağlanıyor, içeriye ne soğuk hava girebiliyor ne de içerideki sıcak hava dışarıya çıkıyor. Başınız karışmasın, zira giriş kapısı da konutlarımızdaki giriş kapısının olduğu pozisyonda olmuyor.
Yer altından kazınarak bir tünel oluşturuluyor, giriş ve çıkışlar buradan sağlanırken konutun içerisindeki sıcaklık kıymeti de korunmuş oluyor.
Bunu, koltukta uzanırken küçük bir battaniyenin bizi sıcak tutmasına benzetebilirsiniz. Zira o da sıcak havası hapsederek bizi üşütmüyor.
İglolar da benzeri bir mantıkla çalışır; duvarları, içerideki sıcaklığı korumak için beden ısısını hapsederek buharlaşmanın önüne geçiyor. Sıkıştırılmış kar kullanılarak inşa edildiği için bu kompakt ve sertleşmiş kar, yüksek derecede ısı yalıtımı sağlıyor. Sebebi ise karın büyük bir kısmı yarı donmuş sudan oluşan ve %95’i sıkışmış hava içeren minik buz kristallerinden ibaret olması.
Bu hava, konveksiyon tesiriyle ısı kaybını maniler. Bedenden kaçan ısı, iglonun içindeki hava ile etkileşime girerek iç ortamın sıcaklığını korumuş oluyor.
Soğuk hava, sıcak havadan daha ağırdır.
Bu yüzden soğuk hava, iglonun alt kısmına yerleşirken sıcak hava üst gerçek hareket eder. Bu da ısı kaybını minimize eder. Âlâ bir formda inşa edilen bir iglo, beden ısısını kullanarak iç ve dış ortam ortasında yaklaşık 40°C’lik bir sıcaklık farkı yaratabilir.
Bizim bildiğimiz hâliyle kubbe, ancak aslında katenar eğrisi olan biçiminin değerine de değinmeden geçmemek gerekiyor.
Bu özel katenar eğrisi, aksi çevrildiğinde kıymetli avantajlar sağlıyor. Kendi yükünü tesirli bir formda taşıyabilirken en az malzemeyi kullanarak kusursuz bir istikrar sağlıyor. Sıcaklığın korunmasında direkt bir tesiri olmasa bile kardan yapılmış bir iglonun sağlam bir halde ayakta kalmasına yardımcı olan bu özel halidir.
Görüldüğü üzere daima sinemalarda denk geldiğimiz eskimoların bu sıcak konutları, tıpkı bizlerin yaşadığı üzere bir mesken formundan aşağı değil. Onu mesken yapan en kıymetli özellikleri ise dâhice tasarlanmış mimarisi ve fizik kurallarını akla yatkın kullanmaları.