Bilginin kütlesi olabilir mi? Mantığınıza oturtamayabilirsiniz ancak teorik olarak olabilir. Telefonumuzdaki bilgilerin de bir kütlesi olabilir. Üstelik bu durumu Einstein’in teorisine dayandırarak bile açıklayabiliriz.
Kafanız gereğince karıştıysa görelilik, matematik ve bilgisayar biliminin ışığından giderek bu türlü bir şeyin nasıl mümkün olabileceğini açıklığa kavuşturalım.
Evet, bilginin kütlesi var.
Bilgi, elektronlar üzerinde depolanır ve elektronlar, çok derecede küçük olsalar da belli bir kütleleri vardır. En azından Einstein tarafından öğrendiğimiz kadarıyla o denli ve Einstein’ın E=mc² denklemini kullanarak enerjiyi (E) tartabileceğimiz bir şeye dönüştürmek mümkün. Ama kütle farkına geçmeden önce güç düzeylerinin nasıl ve neden değiştiğine bakalım.
Elektronik olmayan şeylere (defter, ajanda vb.) bilgi eklediğimizde fark ortadadır. Boş sayfaya karşılık dolu sayfa. Fakat telefonlarımızda ya da öteki elektronik cihazlarımızda durum bundan fazlasıdır. Bilgiler, 0’lar ve 1’ler dizisi hâlinde kodlanmış bilgiler olarak depolanır.
Bilgi kodlanırken güç artar.
Cihazınızın bataryasının azalması faktörünü göz arkası ettiğimizi varsayalım. Telefonunuzun belleğine az evvel üst üste çektiğiniz 50 tane kedi fotoğrafını eklediğinizde yahut sonrasında bu fotoğraflardan beğenmediklerinizi sildiğinizde az evvel bahsettiğimiz sayıları eklemiş yahut çıkarmış olmazsınız. Sırf onları değiştirirsiniz. Yani 1’leri 0’lara, 0’ları 1’lere çevirirsiniz.
Bellekteki manyetik gibisi özelliklere sahip atom kümeleri, 1’i ya da 0’ı depoladıklarına nazaran bir istikamette hızlanırlar ve nasıl hizalandıklarına nazaran farklı ölçülerde güce sahip olurlar. Bellek, elektronları yerinde tutarak ya da tutmayarak çalışır. Şöyle de diyebiliriz; yerlerinde tutulurken yani elektronlar bilgiyi kodlarken daha “enerjik” olurlar. Bu durum her dijital data için geçerli.
Einstein’a dönecek olursak da “Daha fazla güç, daha fazla kütleye eşittir.” Yani teknik olarak telefonunuzun hafızasını doldurmak kütlesini artırır. “Ne yani, telefonlarımız hakikaten de ağırlaşıyor mu?” diyorsanız okumaya devam edin.
Ee, telefonların hafızası kütleyi etkiliyor mu, etkilemiyor mu?
Weber Maddesi’ne nazaran şayet fark %5’ten fazlaysa iki objenin farklı tartılarda olup olmadığını anlayabiliriz. Örneğin bir iPhone’un tartısında değişiklik hissetmemiz için ortalama 7 gram civarında bir bilgi gerekir.
Tüm internetin verisi hemen çabucak 5 trilyon TB ve bu bile 1 gramın 1/200.000’inden biraz daha fazla. Bu yüzden telefonun tartısındaki farklılığı hissetmemiz için tüm internetin yükünü bir milyon kattan fazla çarpmamız gerekir.
Kısacası telefonun kütlesinin artması teknik olarak mümkün olsa da kütlede gözle görülür bir fark yaratmak için çok çok fazla ölçüde güce muhtaçlık var. Depolanmış 200 GB data ise bir toz zerresinden yüz milyonlarca kat daha hafif. Dambıl niyetine kullanacağınız telefonlarınızı yavaşça masaya bırakabilirsiniz.