Tetanos, her yaştan insanı etkileme potansiyeline sahip bir hastalıktır ancak yenidoğan ve genç gruplarında en yüksek oranda görülüyor.
Avrupa Nezaret Sistemi (The European Surveillance System) 14 Nisan 2023 tarihinde yayımladığı verilerinde; 2018 yılında 92, 2019 yılında 73, 2020 yılında 32 ve son olarak 2021 yılında ise tüm bunlardan daha düşük vaka sayısı gözlemlendiğini bildirdi. Rapor, yıllar içindeki tetanos hastalığının görüldüğü hadiselerin sayısındaki azalışı gözler önüne seriyor. Gelin, insanı öldüren sessiz katil lakaplı tetanos hastalığının ayrıntılarını daima bir arada öğrenelim.
Tetanos hastalığı, hudut sistemimizi tehdit ediyor.
Tetanos, güçlü bir bakteri tarafından oluşan enfeksiyonel hastalık olarak literatürde yer alıyor. Bu hastalık, sinir sistemimizi ele geçirerek önemli boyutta kas kasılmalarına neden olabiliyor. Bilinen en eski hastalıklardan olup, ölümcül olabilme özelliğiyle toplumları tarih boyunca korkutan bir hastalık hâline gelmiştir.
Araştırmalara göre tetanos hastalığı, klinik özelliklerine bakılarak 4 türe ayrılmıştır. Bunlar;
- Genelleştirilmiş tetanos: En yaygın görülen çeşittir. Hadiselerin %80’inde bu çeşit görülmektedir.
- Yenidoğan tetanosu: Doğum sırasında bebeğe, steril olmayan araçlardan bulaşabilen tiptir. Tetanos aşısı olmayan annelerin yenidoğanlarında görülmektedir.
- Lokalize tetanos: Tek bir kas kümesini etkileyen ve en ender olarak görülen çeşittir. Genelleştirilmiş tetanosa dönüşerek ölümcül olabilir.
- Serebral tetanos: Merkezî hudut sistemini etkileyerek bilhassa baş, yüz ve boyun bölgesinde tesirli olan çeşittir.
Bu hastalığa neden olan bakteri ise clostridium tetani bakterisidir.
Herkes, tetanos hastalığına paslı demir modüllerinin neden olduğunu düşünür. Lakin bilinenin bilakis clostridium tetani bakterisi oksijensiz olan bütün ortamlarda oluştuğu için yaşantımızın her noktasında var olabilir.
Bu bakteri çeşidi, toprağın organik unsur açısından güçlü olduğu sıcak ve nemli iklimlerde daha fazla görülüyor. Özellikle toprak, toz, paslı yüzeyler, kir ve hayvan dışkısı üzere birçok yerde bulunabiliyor.
Bunlara bağlı olarak, hastane datalarına bakarak çiftçiler ve demir çelik sanayi çalışanları gibi belli meslek kümelerinde bu hastalığa daha fazla rastlanıldığını söyleyebiliriz.
Eğer derimizde yara, yanık, kesik varsa ya da bakterinin bulunduğu bir cisimle yaralanmışsak bakteri toksininin bedenimize girmesine yol açmış oluruz. Bu bakteri, hudut sistemimizi olumsuz tarafta etkileyerek kaslarımızın denetimini eline alıyor.
Kaslarımız belirli aralıklarla kasılır. Bu kasılmalar olumlu tarafta kasılmalardır. Fakat clostridium tetani bakterisi bu olumlu kasılmalara pürüz olur. Bu sebeple vücudumuza güya birebir anda yüzlerce iğne batıyormuş üzere hissederek kaskatı kesilebiliriz. Bu nedenle tetanos hastalığı, halk ortasında “kazıklı humma” olarak biliniyor.
Yay biçiminde kalmamıza neden olan bu hastalığın birçok belirtisi var.
Bakteri toksini, vücudumuza girdiği andan itibaren süratli bir formda bizi ele geçirmeye başlar. Kuluçka süresi ekseriyetle 3-21 gün olup, yara tipine bağlı olarak değişiyor. Bu mühlet içerisinde, muhakkak başlı belirtiler gözlemlenebilir. Bunlar;
- Yutkunma fonksiyonumuzda bariz zahmetler yaşamamız,
- Yüz kaslarımızda gerilmeler,
- Yüksek ateş ve terlemeye bağlı olarak nöbetler geçirmemiz,
- Kalp atışlarımızın hızlanmasıyla kan basıncımızda artış ve
- Nefes almada zorlanmamızdır.
En besbelli belirtisi ise; içeriğimize bahis olan fotoğraftaki üzere, bilhassa boyun, ense, çene ve sırt kaslarımızın kasılması ve gevşeyememesidir. Bu nedenle, sırtımız üste yanlışsız kasılarak kas sistemimiz formunu kaybediyor ve yay şeklini alabiliyoruz.
Tedavi seçenekleri epey kısıtlı olan hastalık cinslerinden biridir.
Tetanos hastalığının teşhisinin koyulabileceği laboratuvar testleri bulunmuyor. Bahsettiğimiz belirtiler dikkate alınarak tanı konulur konulmaz çabucak tedaviye başlanılması gerekiyor.
Öyle ki bu hastalığın tedavisi sadece hastane şartlarında yapılabilir. Sinir sistemimizin rahatlaması emeliyle gereken ağır tedavi sürecinin zaman kaybetmeden başlatılması gerekir.
Tedavi sonrası başlayan rehabilitasyon süreçleri ise uzun mühletler devam edebilir. Ancak istatistiklere baktığımız vakit, bu hastalığın ölümle sonuçlanma mümkünlüğünün daha fazla olduğu görülüyor.
Tetanos hastalığından korunma yolu: Aşı
Tarih boyunca toplumları olumsuz tarafta etkileyen birçok bulaşıcı hastalık ortaya çıktı. Bu hastalıklardan ötürü vefatlar artmaya başlamıştı ve birçok toplum yok olma eşiğine kadar gelmişti. İşte bu noktada, toplumları hastalıklardan koruyan ve mucizevi bir buluş olan aşı, tarih sahnelerinde rol almaya başladı.
Tetanos hastalığı da toplumsal bir tehdit olması nedeniyle, günümüzde uzun yıllar boyunca bebeklere doğar doğmaz tetanos aşısı yapılıyor. İlerleyen yaşlarda ise bu aşı tekrarlanıyor.
Öyle ki, Dünya Sıhhat Örgütü tarafından yaşamımız boyunca 6 doz tetanos aşısı olmamız öneriliyor. Dozlar ortasında ise en az 4 yıl olması gerektiği söyleniyor.
Sadece doğduktan sonra belli aralıklarla aşı olarak bu hastalıktan korunduğumuz söylenemez. Anne karnındayken bile korunabiliriz. Yenidoğan tetanosu ismi verilen tipinden korunmak için hamilelik sırasında anne adaylarının tetanos aşısı olması büyük bir önem arz ediyor.
Aynı vakitte, rastgele bir yaralanma şikâyetiyle hastaneye gittiğimiz vakit ise doktorumuz mutlaka tetanos aşısı geçmişimize bakar ve gerekli görürse o anda aşı olmamıza karar verebilir.
Tetanos hastalığı eski gücünde mi?
Ülkelerin ulusal programlarında yer alan aşılama kapsamı sayesinde, eski vakitlerle karşılaştırıldığında tetanos hastalığının görülme olasılığı oldukça düşüktür. Ancak oranlar ülkelerin gelişmişlik düzeylerine nazaran değişim gösteriyor. Kaynak yetersizliği sorunu yaşayan ülkelerde bu oran bilinmiyor.
Dünya Sıhhat Örgütünün verilerine nazaran, tetanosun sebep olduğu ölümlerin büyük çoğunluğu gelişmemiş ülkelerde hijyenik ortamda doğum yapamayan bayanlar ve yenidoğanlarda görülmekte olduğu belirtiliyor.
Tetanos hastalığının ismini duyunca bizleri endişe kaplayabilir. Lakin şunu görüyoruz ki hastalıklardan korunmanın en kıymetli yolu aşıdır. Tetanos hastalığının olumsuz sonuçları ise aşıyla önlenebilir.
İlginizi çekebilecek başka içeriklerimiz: