İlginç fizikî özellikleri ile tanınan kakadu papağanlarının tabiatta 20’den fazla çeşidi bulunuyor. Epeyce yetenekli olan bu kuşlar, kendilerine fayda sağlayabilecek ‘alet’ üretebilen sayılı hayvanlar ortasında yer aldığı için farklı bir değer taşıyor. Artık de bilim insanları bu kuşların alet kullanımı ile ilgili yeni bir araştırma yayımladı.
Öncelikle hayli az hayvanın alet kullanma hünerine sahip olduğunu söylemek gerek. Alet kullanarak ceviz kıran şempanzeler buna örnek olarak verilebilir. Scientific Reports’da geçtiğimiz ay sonunda yayımlanan araştırmada da Goffin kakadu ismi verilen papağanların, primatlar dışında bileşik alet kullanma yeteneğine sahip olan birinci hayvanlar olduğu ortaya çıktı.
Çözüm için kendi yollarını geliştiriyorlar
Viyana Veteriner Hekimliği Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, golfe gibisi bir deney tasarlayarak papağanların alet kullanma hünerlerini test etti. Bir bulmaca olarak nitelendirilen deneyde kuşların mükafata ulaşması için bir kutunun ortasında yer alan delikten topu geçirmesi ve bir çubuk yoluyla topu hareket ettirerek kaju mükafatını kutudan çıkarması beklendi. Yapılan incelemeler sonucunda da deneye katılan 11 kuşun 5’inin bulmacayı çözebildiği, iki farklı aleti kullanarak mükafata ulaşabildiği ve her seferinde tahlil mühletinin kısaldığı gözlemlendi.
Araştırmacılar makalelerinde deney ile ilgili, “Bu sonuçlar, kakadu cinsindeki kuşların gerekli adımları hemencecik tanımlayabildiklerini, ezberleyebildiklerini ve sorun çözme yeteneklerinin ne derece güçlü olduğunu gösteriyor” ifadelerini kullandı. Ayrıyeten bulmacayı çözen kuşların farklı teknikler kullandığı da araştırmada belirtildi.
Açıklamalara nazaran deneyde başarılı olan üç papağan, kendi kişisel tekniklerini geliştirerek mükafata ulaşmayı başardı. Araştırmanın baş müellifi Antonio Osuna-Mascaro, kuşlardan birinin sopayı gagalarıyla, birinin lisanı ve gaga ucu ortasında, birinin de bacaklarıyla tuttuğunu söz etti. Bu da kakadu cinsindeki kuşların, alet kullanımı için insanlara benzeri bir biçimde bedenin farklı yerlerinden yararlanabileceğini gösterdi.
‘Gözlem yoluyla tahlili öğrenebiliyorlar’
Uzmanlar, kuşların yeteneğinin 8 yaşının altında olan ve bu tıp problemlere tahlil bulmakta zorlanan çocuklar ile karşılaştırıldığını da söylüyor. Birmingham Üniversitesi’nden Sarah Beck de bu durumla ilgili, “Farklı tipleri karşılaştırmak, beşerler ve öteki canlıların nasıl etkileyici hünerler geliştirdiğini anlamamıza yardımcı oluyor” ifadelerine yer verdi.
Ayrıca araştırmacılar, papağanların hepsinin tahlile ulaşamadığına; lakin incelemelerde öteki papağanların da ‘gözlem’ yapma yoluyla bulmacayı çözmeyi öğrenebileceğini tabir etti. Lakin bunun taklit yoluyla değil, kendi prosedürlerini geliştirerek olabileceğinin de tekrar altı çizildi. Buna örnek olarak da kurallara nazaran oynamayı reddeden Figaro isimli papağan verildi. Bu papağan, kutuyu ayrıntılı bir formda inceledi ve topu kullanmadan, sırf çubuğu kullanarak ve kutuyu kaldırarak mükafata ulaşmanın bir yolunu buldu.
Bulmacayı çözemeyen kimi papağanların sonlandığını ve kutuya ziyan vermeye çalıştığını da kelamlarına ekleyen uzmanlar, bu durumun sebebinin, kuşların öteki papağanların başarılı olmasını görmesi sonucunda yaşanan hayal kırıklığı olabileceğini kaydetti.