Gelişen teknoloji ile birlikte tıp alanında ‘çığır açıcı’ olarak nitelendirilebilecek birçok yeniliğin ortaya çıktığını söylemek mümkün. Bu şekil gelişmelere; geçtiğimiz günlerde sizlere aktardığımız iki domuz böbreğinin bir beşere nakledilmesi, yahut birkaç hafta evvel bir domuz kalbinin bir beşere birinci defa başarılı bir halde nakledilmesi örnek olarak gösterilebilir.
Şimdi de bilim insanları, rejenerasyon (yenilenme) teknolojileri konusunda kıymetli bir adım attı. Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan araştırmacılar, kurbağaların eksik bacaklarını tekrar büyütmesine imkan sağlayan bir tedavi geliştirmeyi başardı.
‘Rejeneratif tıp için değerli bir adım’
Bazı hayvanların yenilenme; yani rejenerasyon ismi verilen yetenekleri bulunuyor. Onarımsal yenilenme olarak da bilinen bu durum; birtakım eklem bacaklıların (yengeç gibi), balıkların, semenderlerin kaybettikleri uzuvlarını tekrar büyütmesini sağlıyor. Bu türlü bir yeteneğin de tıp alanındaki gelişmelerde değerli bir rol oynayabileceği düşünülüyor.
Rejenerasyon yeteneğine sahip hayvanlardan biri ise Xenopus laevis ismi de verilen Afrika pençeli kurbağası. Lakin bu çeşit, sırf iribaş (yavru) iken uzuvlarını yenileyebiliyor. Yetişkinlikte ise bu yetenek kaybediliyor. Harvard ve Tufts Üniversitesi’nden bilim insanları da bu kurbağalara yönelik bir ilaç geliştirerek kaybedilen uzuvların geri kazanılmasını sağladı.
‘Yenileyici tıbbın maksatlarına yaklaşmada değerli bir adım’ olarak tanımlanan araştırmada, kurbağanın ampute olan bölgesine rejeneratif ilaç karışımı içeren bir silikon başlık yerleştirildi. Akabinde bu başlık 24 saat boyunca eksik bölgede bekletildi. Yapılan 18 aylık müşahedeler sonucunda da kaybedilen uzvun bulunduğu bölgede kas, kemik ve çıkıntılardan oluşan yeni bir yapının oluştuğu gözlemlendi.
‘İnsanlara yönelik tedavilere rehberlik edebilir’
Science Advances’te yayımlanan araştırmanın müellifleri bu durumu ‘bir sürpriz’ olarak nitelendirdi. Uzmanlar, oluşan yeni uzvun kaybedilen bacak kadar fonksiyonu olmadığını; lakin reaksiyon verip canlının yüzmesine yardımcı olabildiğini vurguladı. Araştırmacılardan biyolog Kelly Tseng de yaptığı açıklamada, “Oluşan şey tam bir uzuv değil; fakat geliştirilen tedaviye sağlam bir yanıt” ifadelerine yer verdi.
Sonraki çalışmalarda bu tedavinin memelilerde deneneceğini kaydeden bilim insanları, bu araştırmada kullanılan tekniğin insanlarda kullanılma mümkünlüğünün şu an için düşük olduğunun da altını çizdi. Buna sebep olarak da insanların Xenopus tipi kurbağalar üzere rejenerasyon yeteneğine sahip olmaması gösterildi.
Yine de kurbağalar üzerindeki bu araştırmanın umut verici olduğunu söylemekte yarar var. Erişkin kurbağaların beşerler üzere rejenerasyon yeteneğinin olmadığını belirten uzmanlar, bu tekniğin beşerler için geliştirilebilecek olan tedavilere öncülük ve rehberlik edebileceğini söz ediyor ve şunları söylüyor: “Bir gün muhtemelen bir uzvunu kaybetmiş bir beşerler için bu üslup bir tedavi geliştirebileceğiz ve kaybedilen uzuvların tekrar oluşmasını sağlayabileceğiz.”