Navigasyon uygulamaları hayatımıza girdiğinden beri “Ben yolu bilirim, navigasyona gereksinimim yok.” diyenler bile bir köşede kalmış gibi değil mi?
Bu şahane küçük yardımcılar sayesinde en kısa yolu bulmak, trafikten kaçmak ve hatta en yakın akaryakıt istasyonunu keşfetmek artık parmaklarımızın ucunda. Fakat bu teknolojik mucizeler bazen şaşırtıcı bir şekilde daha fazla trafik yaratabiliyor.
Haydi bu ironik durumu biraz didikleyelim. Birinci bakışta herkes için en süratli yolu öneren bir uygulamanın, trafik problemlerini minimize etmesi gerektiğini düşünebilirsiniz. Lakin işin aslı pek de o denli değil. Nasıl mı? Sizi şöyle aşağıya alalım.
Navigasyon uygulamaları, bazen en mantıklı üzere görünen yolları herkese önerdiğinde aslında o yolları da tıka basa doldurabiliyor.
Bir nevi “en kısa yol” ansızın “en uzun yol” hâline gelebiliyor. Ayrıca akıllı uygulamaların verdiği rota teklifleri, bazen sakin mahalle yollarını bile işlek caddelere dönüştürebiliyor. Evet, gerçek duydunuz!
Herkes birebir keşfedilmemiş kısa yolu kullanmaya başladığında, o sessiz sakin sokaklar minik otoyollara dönüşebiliyor ve bu durum hem mahalle sakinleri için hem de o yolu kullanmak isteyenler için pek de güzel olmayan sonuçlar doğurabiliyor.
Kullanıcıları en süratli ve en verimli yoldan varış noktalarına ulaştırmayı amaçlayan navigasyon uygulamaları aslında “akıllı trafik” paradoksu yaratıyor.
Ancak her kullanıcının birebir rotayı izlemesi, yeni trafik sıkışıklıkları yaratıyor. Artık düşününce tanıdık geldi değil mi? Bilhassa yeni bir kente gittiğinizde size farklı farklı yollar öneren uygulamalar, âdeta hiçliğin ortasından fırlamış üzere yerlere yönlendiriyor.
Navigasyon uygulamalarının trafik oluşturma konusundaki sinsi rolünü daha yeterli anlamak için nasıl çalıştığını biraz olsun kavramakta yarar var.
Uygulamalar, biz sıradan şoförlerden topladığı verilerle (Evet, o anki süratimiz ve konumumuz gibi) hangi yolların daha az ağır olduğunu hesaplıyor. Sonra da bu bilgiyi, yoldaki herkese geri yolluyor. Hoş, pratik, kullanışlı ama işte tam da burada bir tuhaflık başlıyor.
Düşünün, bir sabah işe gitmek üzere yola çıktınız ve uygulama sizi şehrin bilinen en ağır caddesinden diğer bir güzergâha yönlendirdi. “Vay be!” dediniz ve yeni rotanıza saptınız. Lakin unutmayın, sizinle aynı anda binlerce kişi de birebir bilgiyi aldı. Ve işte o sessiz sokak, bir anda popüler bir rota hâline geldi.
Bu durum, “tragedy of the commons” (kamusal mülkiyet trajedisi) olarak bilinen bir toplumsal olgunun trafik versiyonu üzere bir şey. Herkes kendi çıkarını düşünerek en uygun seçeneği yapmaya çalışınca, sonuçta hepimiz için makus bir sonuç ortaya çıkıyor.
Şaşırdık desek palavra olur çünkü bu işte bir zıtlık olduğu dağ başına yönlendirdiğinden beri aşikardı zati… Yorumlarda niyetlerinizi paylaşmayı unutmayın!
İlgili içeriklerimize aşağıdan ulaşabilirsiniz: