“Dün birinci kere bir beşere Neuralink implantı takıldı ve (o insan) düzgünleşiyor. Birinci sonuçlar umut verici nöron aktivasyon tespiti gösteriyor.” açıklamasının akabinde hastanın ismi verilmese de çipin nasıl işlediği ve amacının neler olduğuna dair bilgiler mevcut.
İnsan hayatını kökten değiştirecek yeniliklerden biri olan Neuralink hakkında bilgileri okurken Elon Musk, tekrar yapmış yapacağını diyeceksiniz. O vakit Neuralink nedir ve ne işe fayda üzere en merakla araştırılan hususlara açıklık getirelim.
Neuralink ve beyin-bilgisayar arayüzü teknolojisi nedir?
Elon Musk’ın vizyonu, insan zekâsını yapay zekâ ile birleştirerek, insanlığın geleceğini şekillendirmek. Bu doğrultuda yol alarak kurduğu Neuralink ise insan beyni ile bilgisayarları direkt birleştirmeyi hedefleyen bir yapı.
Neuralink’in temel hedefi, bilhassa felç üzere motor işlev bozuklukları olan bireylere yardımcı olmak ve onlara daha bağımsız bir ömür sunmak. Parkinson hastalığı, Alzheimer ve öteki nörolojik rahatsızlıkların tedavisinde de kullanılması hedeflenen çip, beyindeki elektriksel aktiviteyi okuyarak bu bilgileri dijital sinyallere dönüştürüyor ve böylelikle kullanıcının niyetleriyle bilgisayarları yahut öbür elektronik aygıtları denetim etmesine imkan tanıyor.
Neuralink nasıl çalışıyor?
“Nasıl oluyor da insan beynine ufak çip takıyorlar?” diye düşünenler varsa sorularına yanıt verelim. Elon Musk’un “Telepathy” ismini verdiği çip, kozmetik olarak görünmüyor ve gidilen her yerde bilgisayar yahut taşınabilir aygıttan denetim etme imkanı sağlayacak halde tasarlandı.
Çip, insan bedeninin dayanabileceğinden daha güçlü fizyolojik şartlara karşı güçlü olduğu üzere biyouyumlu bir koruma içerisinde hava geçirmiyor. Dışarıdan kablosuz şarj edilebilen ve küçük bir pille çalışan Telepathy; gelişmiş, özel ve düşük güçlü bir çip.
Cihaz, hudut sinyallerini işleyerek sinyalleri kablosuz olarak bilgi akışına çeviren ve bunu da hareketlerle niyetlere dönüştürüp Neuralink uygulamasına iletiyor.
Son derece esnek, ultra ince -saç telinden bile- 64 iplik ve 1024 elektrot aracılığı ile sinirsel aktivite kaydediliyor. Bu hassasiyetin emellerinden biri de takılma süreci sırasında ve sonrasındaki hasarı en aza indirmek.
Neuralink çip nasıl takılıyor?
Bu kadar hassas bir şey doğal ki insan cerrahlar ile yerleştirilmiyor. İmplantın dişlerinin çok ince olmasından da kaynaklı cerrahi bir robot kullanılıyor. Robot, iplikleri tam olması gereken yere yerleştiriyor.
Robot, 5 kamera sisteminin optiklerini ve sensörleri ile hareket ederek insan saçından bile ince olan iğnesini kullanarak iplikleri yakalıyor, yerleştiriyor ve hür bırakıyor.
Neuralink ile amaçlanan yararlar neler? İnsan hayatı üzerine tesirleri neler olacak?
En bariz yararlardan biri, felçli hastaların yahut motor işlevleri kısıtlı olan bireylerin durumunun güzelleştirilmesi. Neuralink, beyin sinyallerini direkt dijital komutlara dönüştürebildiği için felçli bireylerin tekrar hareket etmelerine yahut hareket kabiliyetlerinin bir kısmını geri kazanmalarına yardımcı olabilir.
Neuralink; Parkinson hastalığı, Alzheimer, epilepsi ve öteki nörolojik rahatsızlıkların tedavisinde kıymetli bir araç da olabilir. Beyin sinyallerini daha güzel anlamak, bu hastalıkların nasıl tedavi edilebileceğine dair yeni yollar sunabilir.
Beyin çipleri, depresyon ve anksiyete üzere zihinsel sıhhat sıkıntılarının tedavisinde de kullanılabilir. Beynin belli bölgelerine müdahale ederek, bu rahatsızlıklara yol açan kimyasal dengesizliklerin düzeltilmesi bu aygıt sayesinde mümkün olabilir.
Neuralink’in gelecekte tam olarak nelere yarar sağlayacağı konusunda kimi karşılıksız sorular olsa da beyin tümörlerinde nüks ve metastaz tespit mühletini kısaltabileceği üzere hastaların ömür beklentisinin arttırabileceği de öngörülüyor.
Neuralink hakkında telaşlar de var.
Elon Musk’un deneyin başarılı olduğunu söylemesi ve erken test sonuçlarının umut verici olmasının yanı sıra kimi dertler da yok değil. Çipi, implant edecek beyin cerrahisi robotlarının gerekliliği tasa duyulacak mevzulardan biri. Zira bu aygıtlar hakkında güvenlik ve eğitim kaygıları var. Bu yüzden de dataların azlığı, daha fazla çalışma ve araştırma gerektiriyor.
Heyecan ve tasa ortasında büyük bir gelgit yaşatan teknolojinin fikirlerimizi ve ruhsal durumumuzu direkt etkileyecek bilgileri toplaması da soru işareti bırakıyor. Sonuçta bu durum, saklılık ihlali ve data güvenliğiyle ilgili önemli riskler oluşturabilir.
Beyin çipleri, insan zihninin temel yapısına müdahale de edebildiği için insanların niyet ve karar alma süreçlerine dışarıdan müdahale edilmesi ihtimalini doğuruyor. Örneğin, bu teknolojinin reklamcılık yahut politik propaganda üzere emellerle berbata kullanılması, bireylerin özgür iradelerine önemli müdahalelerde bulunabilir. Ayrıyeten çip, insan tabiatını ve kimliğini yine tanımlama potansiyeline sahip olduğundan, derin etik ve moral soruları gündeme getiriyor.
Araştırma az olunca, tasası da çok oluyor.
Enfeksiyon riski, beyin dokusuna ziyan verme, nörolojik işlevlerde bozulma yahut istenmeyen ruhsal tesirler de mümkün Neuralink dezavantajları ortasında yer alıyor.
Bir başka durum ise toplumsal eşitsizlik. Oldukça kıymetli bir teknoloji olması, muhakkak bir sosyoekonomik kümeye erişim demek. Bu da güya hiç yokmuş üzere güçlü ve yoksul ortasındaki uçurumu daha da açabilir. Bu teknolojiye erişimi olan bireyler, zihinsel ve fizikî yetenekler açısından erişimi olmayanlara nazaran avantajlı hâle gelebilir.
Neuralink aslında bir birinci değil.
Konu, Elon Musk’un yaptığı bir şey olunca çabucak birinci olabileceği düşünülüyor lakin durum pek de o denli değil. Utah merkezli Blackrock Neurotech, 2004’te ilk beyin implantı yapmıştı. Bunun yanı sıra Precision Neuroscience ve Paradromics üzere birçok şirket, bu usul sistemler yaratmıştı.
Gelişmekte olan bu teknolojiyi Bill Gates ve Jeff Bezos de destekliyor. Destekledikleri Synchron teknolojisi de bir müddettir test ediliyor. Ve şimdilik dört hastada beyin-bilgisayar arayüzü (BCI) teknolojisi mevcut.