Yaklaşık 40.000 balık tipi, yengeçler, mercanlar, solucanlar, kalamarlar, mikroplar ve bunun üzere birçok canlı, ömrüne okyanuslarda devam eder. Aslında tek bir canlı çeşidinin kuşağının tükenmesi bile, öngöremediğimiz felaketleri beraberinde getirir.
Ancak özellikle mevzu balıklar olduğunda, tüm ekosistem bu canlıların yokluğundan nasıl etkilenir?
Çoğumuz okyanusların dünyasına sadece kumsaldan yahut tekneden şahit olabilir lakin kıtaları birbirinden ayıran bu denizin derinlikleri, aslında hayli gizemlidir.
Okyanusların bu gizemli derinliklerinde; sardalyalar, lepistesler, barbunlar, lüferler, devasa ton balıkları ve hatta köpek balıkları üzere her türlü ve hal ve boyutta balık cinsleri yaşar.
Bu balıklar da kendi ekosistemlerinde, çevrelerindeki öteki organizmaların yaşama tutunmasını sağlayan her türlü role sahiptir. Ayrıyeten balıklar, okyanus ekosistemlerinde hem av hem de yırtıcı misyonu görür.
Okyanuslar ve bunun yanında karasal ekosistemlerdeki binlerce cins, beşerler da dahil olmak üzere yiyecek için balıklara bel bağlar.
Örneğin mercan kayalığı ekosistemlerinde küçük balıklar, daha büyük balıklar ve öbür deniz canlıları tarafından tüketilir. Aslında bu durum, küçük balıkların besin ağının temelini oluşturduğu manasına gelir.
Yine küçük balıklar daha büyük balıklara ve başka canlılara güç sağlar. Öte yandan suyun dışında pek çok kuş, sürüngen ve göğüslü, temel protein muhtaçlığını balık tüketerek karşılar. Hatta kara bitkileri bile balıkların varlığından faydalanabilir.
Ayrıca ABD’nin batı kıyısında denizde birkaç yıl geçirdikten sonra küçük akarsulara dönen somon balıkları, besin hususlarını taşıyan bir bant vazifesi görür.
Yine bu balıklar yalnızca kendilerini yakalayan hayvanları değil, tıpkı vakitte dere kenarındaki bitkileri de besler. Bu noktada araştırmalar da kimi bitkilerin azot muhtaçlığının %70’ini, ırmak kıyılarında yahut yakınında ölen somonlardan aldığını gösterir.
Yine bizlerin de besin kaynağı olarak, balıklara muhtaçlık duyduğunu söylemek mümkün olur. Balıklar ve bunun yanında çeşitli deniz eserleri, yaklaşık 3 milyar insan için temel protein kaynağıdır.
Balıklar birebir vakitte yiyecek gereksiniminden çok daha fazlasıdır.
Çünkü onlar yiyecek ararken, başka organizmalar için de önemli hayat alanları yaratır. Bilhassa mercan kayalığı ekosistemlerinde bitki ile beslenen balıklar, algleri daima olarak otlatarak onların büyümesini denetim eder.
Eğer bu otoburlar ve bitki yiyen balıkların yardımı olmazsa, algler süratle büyür ve mercanların vefatına sebep olur. Örneğin otçul balıklardan biri olan papağan balıkları, direkt mercanlarla beslenir.
Bu durum birinci etapta mercanlar için makûs gözükse de papağan balıklarının bu beslenme biçimi, mercan kolonisinin büyüme suratını da yanlışsız orantılı bir formda artırabilir. Tekrar bir çalışmayla da papağan balıklarının dışkılarının, mercanlar için epey besleyici olduğu doğrulanır.
Özetle balıklar, öteki hayvanlar için ömür alanı oluşturur ve pek çok balık cinsinin varlığı, okyanuslarla sonlu olmasına karşın birçok habitat için büyük kıymet taşır.
Yiyecek ve barınma açısından kendilerine bağımlı olan organizmaların ömürlerini da doğrudan yahut dolaylı biçimde etkileyebilirler. Şayet balıklar olmasaydı; mercan kayalığı ekosistemleri alglerle kaplanır, birçoğumuz yiyecek külfeti çeker ve balıklarla birlikte birtakım canlıları da kaybederdik.