İnternetin yaygınlaşması ile birlikte pek çok yeni aygıt ve kavramla tanıştık. Mesela internet ilişkisi sağlayan bir modem artık meskenlerin olmazsa olmazlarından. Her modemin ardında pek çok farklı irtibat noktası görürsünüz; LAN, WAN, USB üzere. WAN portu ise bunlar ortasından en dikkat çekenlerden biridir çünkü bu irtibat noktası sayesinde pek çok modem direkt olarak internete bağlanır.
Yani WAN aslında internet teması demektir lakin bazen mahallî ağın yetmediği durumlarda birtakım şirketler tarafından özel WAN ağları kurulabilir. Tekrar de son kullanıcı için bu irtibat noktasının manası, internete bağlanmak demektir. WAN nedir, WAN portu ne işe fayda gibi soruları gelin biraz daha ayrıntılı inceleyelim ve hem WAN tiplerini görelim hem de karşılaştırma yapmak için LAN ağını tanıyalım.
WAN nedir?
Wide Area Network, kısaca WAN, Türkçesi ile Geniş Alan Ağı; pek çok farklı aygıtın birbirine bağlanmasını, iletişim kurmasını sağlayan geniş bir ağdır. LAN olarak isimlendirilen lokal ağlar, bu geniş alan ağında birbirleriyle irtibata geçerler. İnternet, bilinen en geniş WAN ağıdır.
Local Area Network, kısaca LAN, Türkçesi ile Lokal Alan Ağı; her konutta ya da iş yerinde kurulan ağlara verilen isimdir. WAN ağında bu mahallî ağların toplanması sonucu internet, internet haline gelir. Kimi büyük şirketlerin hatta ülkelerin kendilerine özel geniş alan ağları kurdukları biliniyor fakat son kullanıcı için WAN demek, internet demektir.
WAN portu (Wan girişi) nedir, ne işe fayda?
WAN portuna gelmeden evvel internete nasıl bağlandığımıza bir bakalım. İnternet servis sağlayıcınız tarafından genel ağa bağlanılması için makul temas noktaları kurulur. Bu ana noktalardan her meskene özel kablolarla ile bu irtibat getirilir. Modem aracılığıyla bu irtibat internete dönüşür ve kablolu ya da kablosuz olarak kullanıcılar internete bağlanır.
Modemlerin gerisinde pek çok farklı temas noktası bulunur; WAN, LAN ve USB girişleri pek birçoklarında ortaktır. LAN girişleri üzerinden tıpkı lokal ağa bağlanan aygıtlar iletişim kurar. WAN portu üzerinden ise internet irtibatı ya da varsa başka geniş alan ağına irtibat sağlanır. USB girişi ise pek çok farklı emelle kullanılabilir.
Artsa ya da azalsa bile genel olarak pek çok modemin ardında 1 WAN, 4 LAN irtibat noktası bulunur. Hatta bu çeşit irtibat noktaları router olarak isimlendirilen yönlendiricilerin bile üzerinde vardır. Modem üzerinden bağlanılan geniş alan ağı genel olarak tekken, bağlanılan lokal alan ağı birden çok olduğu için girişler bu halde düzenlenmektedir.
WLAN ile WAN ortasındaki fark nedir?
İnternet irtibatı ile ilgili tabirlerin kısaltmaları birbirine hayli emsal olduğu için kullanıcılar tarafından sık sık karıştırılabiliyor. Bunlardan biri de WLAN. LAN mahallî alan ağı, WAN geniş alan ağı, WLAN ise Wireless Local Area Network, Türkçesi ile Kablosuz Lokal Alan Ağı demektir.
Wireless LAN teriminin kısaltması olan WLAN aslında Wi-Fi kablosuz ağı ile birden fazla aygıtın aynı lokal ağ üzerinden internete bağlandığı ağı söz ediyor. Yani kısaltmalar benzese de WAN ile WLAN ortasında çok da benzerlik yoktur ancak sonuçta ikisi de bir ağı temsil ediyor.
Kullanılan WAN teknoloji tipleri:
- Paket değiştirme
- TCP/IP protokolü
- Router
- Overlay network
- SONET/SDH (PoS)
- Çok Protokollü Etiket Anahtarlama
- ATM
- Frame Relay
Paket değiştirme
Dilimize paket değiştirme olarak çevirebileceğimiz packet switching teknolojisinde gönderilen mesaj üç kesime bölünür, her biri en uygun olan yoldan gayeye ilerler ve maksada ulaştıklarından tekrar birleştirilirler. Bu bilgi iletim tekniğinin kullanılmasının hedefi, paketin bütün halinde ziyan görmesini önlemektir. Gerekirse modüller yine gönderilir.
TCP/IP protokolü
TCP/IP protokolü günümüz dünyasında en yaygın kullanılan protokol çeşididir. TCP/IP iletim protokolü ya da internet protokolü olarak isimlendirilen bu sistem sayesinde aygıtlar birbirine ve internete bağlanır.
Router
Buradaki yazımızda ayrıntılı olarak anlattığımız üzere router yani yönlendirici, WAN geniş alan ağının oluşturulmasında sık sık kullanılır. Benzersiz IP adresleri sunan yönlendiriciler sayesinde WAN ağı bu adresleri kullanarak irtibatı sağlar.
Overlay network
Yer paylaşımlı ağ olarak lisanımıza çevirebileceğimiz Overlay network, bir yazılımın başka bir altyapı üzerinden sanal ağ oluşturduğu bir teknolojidir. Overlay network tekniğinin kullanılmasının emeli, ağda bulunmayan uygulamaları ve güvenlik sistemlerini desteklemektir.
SONET/SDH (PoS)
SONET/SDH (PoS) paketi, WAN transferi için kullanılan temel protokollerden bir adedidir. Optik fiber, Senkronize Optik Ağ, Senkronize Dijital Hiyerarşi gibi irtibat protokollerini de kapsayan SONET/SDH (PoS) iki nokta ortasında kurulan ilişkinin nasıl olacağını tanımlar.
Çok Protokollü Etiket Anahtarlama
Multiprotocol Label Switching, kısaca MPLS, Türkçesi ile Çok Protokollü Etiket Anahtarlama; ağ yönlendirme sırasında kullanılan bir optimizasyon tekniğidir. Bu teknik sayesinden bilgiler uzun ağ adresleri üzerinden değil, kısa ağ etiketleri üzerinden hareket ederler.
ATM
ATM, Asynchronous Transfer Mode, Türkçesi ile Eşzamansız Transfer Modu; bugün pek kullanılmasa da erken devir bilgi ağlarında kullanılan en yaygın anahtarlama tekniğidir. Bugün ATM yerini IP tabanlı ethernet teknolojisi almış ve dataları değişken boyutlarda paketlemeye başlamıştır.
Frame Relay
Frame Relay, mahallî alan ağları ya da geniş alan ağlarının uç noktaları ortasında data transferi için kullanılan bir teknolojidir. Paket anahtarlama teknolojisi kullanan Frame Relay, dijital bağlantı kanallarının bilgi irtibat katmanlarını belirtir.
Her modemin ardında gördüğümüz WAN portu nedir, ne işe fayda; WAN nedir, çeşitleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve alan ağları hakkında bilmeniz gereken kıymetli ayrıntılardan bahsettik.