“Antioksidan nedir?” sorusuna yanıt vereceğimiz üzere bedenimiz için neden bu kadar değerli olduklarını ve hangi besinlerin en güçlü antioksidan kaynağı olduğunu da ayrıntılıca inceleyeceğiz.
Ayrıca antioksidanların sıhhat üzerindeki öbür tesirlerine de değinerek, bu mucizevi moleküller hakkında merak ettiğiniz her şeyi aydınlatacağız. Hazırsanız, bu sıhhat dolu keşif seyahatine başlayalım!
Sıkça duysak da tam olarak ne işe yaradıklarını bilmiyorsak o vakit evvel şu soruya karşılık verelim: Antioksidan nedir?
“Antioksidan nedir?” sorusuna çok kolay bir karşılık vermek gerekirse bu da şu olurdu: Antioksidanlar, bedenimizde ziyanlı özgür radikallerle savaşan ve hücrelerimizi koruyan doğal savunuculardır.
Antioksidanlar birebir vakitte bedenimizde doğal olarak üretilirken, besinler yoluyla da alınabilir. C vitamini, E vitamini ve beta-karoten üzere antioksidanlar, çeşitli meyve ve sebzelerde çokça bulunuyor. Bu besinlerin sistemli tüketimi, bedenimizin hür radikallerle uğraşını destekleyerek, sıhhatimizi korumamıza yardımcı oluyor.
Antioksidanlar, bedenimizi müdafaanın ötesinde, âdeta bir kalkan vazifesi görürler.
Peki, bu canlı gözetici antioksidanlar ne işe fayda? İşin sırrı, onların özgür radikallerle olan uğraşında yatıyor.
Serbest radikaller, bedende oksijenin kullanımı sırasında doğal olarak oluşan ve hücrelere ziyan verebilecek moleküllerdir. Oksidatif gerilim, bu hür radikallerin çok üretilmesi ve bedenin bu durumu dengeleyememesi durumunda ortaya çıkıyor. İşte burada antioksidanlar devreye giriyor.
Antioksidanlar, özgür radikalleri nötralize ederek, onların hücrelere verdiği ziyanı en aza indirger. Bu süreç, bedenin oksidatif gerilimle başa çıkmasına ve hücrelerin sıhhatini muhafazasına yardımcı oluyor. Ayrıyeten bu süreç DNA hasarının önlenmesine ve enflamasyonun azaltılmasına da katkıda bulunuyor.
Vücudun kendi ürettiği antioksidanlar dışında, besinler yoluyla alınan antioksidanlar da bu savunma düzeneğine takviye oluyor. Bilhassa renkli meyve ve sebzeler, yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler ve tohumlar üzere besinler, antioksidan bakımından güçlü sayılıyor. Bu besinleri nizamlı tüketmek, bedenin hür radikallerle aktif bir halde uğraş etmesine ve genel sıhhat durumunun güzelleştirilmesine de yardımcı oluyor.
Antioksidanlar ve enfeksiyonların savaşı
Antioksidanların yalnızca hücreleri korumakla kalmayıp birebir vakitte enfeksiyonlarla savaşta da kıymetli bir rol oynadıklarını biliyor muydunuz? Evet, bu küçük lakin güçlü moleküller, bağışıklık sistemimizin en düzgün dostlarından biri olabilir.
Bağışıklık sistemi, bedenimizi bakteri, virüs ve öteki ziyanlı organizmalara karşı koruyor. Antioksidanlar da bu savunma sisteminin düzgün çalışmasını destekleyerek, enfeksiyonlara karşı direncimizi artırıyor. Bilhassa C vitamini ve E vitamini üzere antioksidanlar, bağışıklık hücrelerinin fonksiyonelliğini artırarak bedenin enfeksiyonlarla gayret kabiliyetini güçlendiriyor.
En güçlü antioksidan besinler neler?
Antioksidanları direkt kaynağından almak için beslenme sistemimizde hangi besinleri tercih etmeliyiz? Bahtımıza, tabiat bize bol ölçüde antioksidan zengini besinler sunuyor. İşte en yaygın ve tesirli antioksidan besin çeşitlerinden kimileri:
- A vitamini: Süt, yumurta, tereyağı, karaciğer
- C vitamini: Kivi, portakal, greyfurt, kavun, papaya, dolmalık biber, Brüksel lahanası, brokoli, domates, karnabahar, lahana, şalgam, pancar, hardal, çilek
- E vitamini: Fındık, yer fıstığı, badem, ayçiçeği çekirdeği, ıspanak, kara lahana, mısır, kanola, soya fasulyesi, avokado, pazı, şalgam, kırmızı biber
- Beta-karoten: Kayısı, papaya, şeftali, mango, kavun, kabak, tatlı patates, bezelye, havuç, brokoli
- Likopen: Karpuz, kayısı, greyfurt, domates
- Lutein: Brokoli, bezelye, papaya, portakal, kara lahana, ıspanak, lahana
- Selenyum: Ekmek, mısır, buğday, pirinç, makarna, balık, tavuk, hindi, fındık, yumurta, peynir, baklagil, kabuklu deniz eserleri, arpa
- Çinko: Kümes hayvanları, karides, susam, kabak çekirdeği, istiridye, kaju fıstığı, nohut, mercimek
Bu besinleri diyetimize dahil ederek, antioksidan alımınızı artırabilir ve bedeninizin oksidatif gerilimle çabasına yardımcı olabilirsiniz. Bununla birlikte, sağlıklı ve istikrarlı bir diyet, antioksidan zengini besinlerin yanı sıra çeşitli besin kümelerinden kâfi ölçüde alınmasını da gerektirir.
Antioksidan yararları bunlarla da bitmiyor.
Antioksidanların yararları yalnızca hastalıklarla çaba ile hudutlu değil. Bu güçlü bileşikler, genel sıhhat ve hayat kalitesi üzerinde de değerli tesirlere sahip. Örneğin, antioksidanlar cilt sağlığını güzelleştirebilir, erken yaşlanma belirtilerini azaltabilir ve hatta kronik hastalıkların riskini düşürebilir.
Cilt sıhhati için antioksidanlar UV ışınlarından kaynaklanan hasara karşı muhafaza sağlıyor ve cildin genç görünümünü korumaya yardımcı oluyor.
Ayrıca kimi çalışmalar, bitki bazlı bir diyet ile oksidatif gerilime bağlı hastalıklar antioksidanlar ile korunabildiğini belirtiyor. Lakin burada şöyle bir durum var: Bu hami tesirin antioksidanlardan mı yoksa besindeki öteki hususlardan mi yoksa her ikisinin birleşiminden mi kaynaklı olduğu net değil.
Antioksidan desteği alırken dikkat!
Birçok kişi antioksidan takviyesi alıp almamak gerektiğini sorgular. Bunun tek bir yanıtı yok. Zira şahıstan şahsa nazaran değişebilir. Lakin genel olarak şunu söyleyebiliriz, istikrarlı ve çeşitli bir diyetle kâfi antioksidan alınabilir. En doğrusunun, destek almadan evvel sıhhat uzmanına danışmak olduğunu unutmamalısınız.
“Aşırı antioksidan tüketiminin ziyanları var mı?” ise bir öbür merak konusu. Her şeyde olduğu üzere antioksidanlarda da çoka kaçmak ziyanlı olabilir. Çok yüksek dozlarda antioksidan alımı, beden istikrarını bozabilir ve kimi sıhhat sıkıntılarına yol açabilir. İstikrarlı bir diyet, en sağlıklı yaklaşımdır.
Antioksidan riskleri konusunu öbür bilmeniz gerekenler:
Antioksidanın pek çok potansiyel yararı sıralansa da bilhassa destek yoluyla alınanların, öteki kullandığınız ilaçlarla etkileşime girebileceğini unutmamalısınız. Sigara içenlerin yüksek dozda beta-karoten, kan sulandırıcı içenlerin ise E vitamini desteklerinden evvel müracaatı gereken tek kişi tekrar tabipler.
Bunları da unutmayın!
Taze meyve ve zerzevat içeren istikrarlı bir beslenmede pek çok antioksidan gıda da almış oluyorsunuz. Bu durum birtakım hastalıklara yakalanma riskinizi azaltmasına yardımcı olabileceğini bilin lakin antioksidanlar tek başına kronik rahatsızların önüne geçemez. Yani onun da misyonu bir yere kadar deyip daha fazla yüklenmemek lazım.
Bazı antioksidanlar, ABD Besin ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylı yahut düzenlenmiş değil. Bu da aslında aldığınız antioksidanlar şayet FDA onaylı değilse üzerinde yazan bileşenlerin ve önerilen dozun yanlışsız olmayacağı manasına geliyor.
Yüksek dozda antioksidan almadan önce hekiminizle konuşun. Varsa hangi desteklerin sizin için uygun olduğunu belirlemenize yardımcı olabilirler.
İlgilenebileceğinizi düşündüğümüz diğer içeriklerimiz: