Modern çağın bir peri masalı gibi anlatılabilecek bu öyküde; Çin’in en fakir bölgelerinden birinde yetim bir çocuk, dünyanın önde gelen elektrikli araç üreticisi hâline geliyor. Sinema üzere görünse de bu muvaffakiyet kıssası, Wang Chuanfu‘ya ilişkin.
Kurduğu BYD’nin araçları şu anda 60’tan fazla ülkede satışta; BYD, geçen yıl Amerikan rakibinden 42.000 araç daha fazla satarak Tesla’yı geride bıraktı ve dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi unvanını elde etti.
Öncelikle Wang Chuanfu’yu yakından tanıyalım.
1966 yılının Nisan ayında Çin’in Anhui eyaletinde yoksul bir çiftçi ailesinin çocuğu olarak doğan Chuanfu, liseye giderken ebeveynleri öldüğü için ağabeyi ve ablası tarafından büyütüldü.
Liseden sonra Merkezî Güney Sanayi Üniversitesinde metalurjik fizikokimya okuyabilmek için burs kazandı ve 1987 yılında mezun oldu. Ardından 1990 yılında Pekin Demir Dışı Metal Genel Araştırma Enstitüsünden yüksek lisans derecesi aldı.
Birkaç yıl devlet araştırmacısı olarak çalıştıktan sonra, Chuanfu 1995 yılında özel bölüme geçerek Shenzhen dışında kuzeni Lu Xiangyang ile birlikte bir cep telefonu batarya üretim şirketi kurdu ve ona BYD Company ismini verdiler.
Şirket, başlangıçta 300.000 dolar sermaye ile kuruldu. Chuanfu, o periyotta şirketin isminin rastgele bir şeyi temsil etmediğini söylese bile, bugünlerde “Hayallerini İnşa Et” manasına geldiğini biliyoruz.
Doğru stratejileri sayesinde, cep telefonu bataryalarında kısa müddette muvaffakiyete ulaştılar.
Başlangıçta şirketin stratejisi epeyce kolaydı: başarılı eserleri taklit etmek ve maliyetleri mümkün olduğunca düşük tutmak. Japonya’daki sermaye ağır ve yüksek derecede otomatikleşmiş süreçlere rağmen, BYD kısa vadeli mukavelelerle büyük bir iş gücü istihdam etti.
Ayrıca üretimde gereksinim duydukları değerli makineleri kendi bünyelerinde üreterek Japon rakiplerine nazaran ünite maliyetlerinde değerli bir düşüş sağladılar.
2000 yılında Motorola’ya, 2002 yılında ise Nokia’ya batarya tedarik etmeye başladılar. Temmuz 2002’de ise BYD Company, dünya çapındaki üretimin %65’ini oluşturarak önde gelen NiCd batarya üreticisi hâline geldi.
Sonraki 7 yıl içinde, NiMH bataryaların ikinci büyük üreticisi ve Li-ion bataryaların üçüncü büyük üreticisi olarak pozisyonunu sağlamlaştırdı.
Tesla’nın kaygılı hayalinin doğuşu: BYD Auto.
2000’li yılların başında, Çin hükûmeti yenilenebilir güç üretimine ehemmiyet verdiği için sübvansiyon ve vergi kolaylıkları sağlamaya başladı.
Bu devir, BYD için çok uygun bir zamanlamaydı zira ürettikleri bataryaları elektrikli arabalarda kullanabilirdi. 2003 yılında Chuanfu’nun, Tsinchuan Automobile’ı satın almasıyla BYD Auto kuruldu.
Başlangıçta, BYD Auto, hazır bir model olan Flyer’ı üretmeye devam etti ancak 2005 yılında kendi tasarladığı birinci model olan F3‘ü piyasaya sürdü. Bu model, Toyota Corolla‘ya benzerlik gösteriyordu ancak çok daha uygun maliyetliydi.
İlk yıllarda büsbütün elektrikli araçlar üretmeyen BYD, 2000’lerin sonlarına doğru BYD F3DM ve ilerleyen yıllarda BYD M3 DM modelleri ile hibrit araç üretimine geçerek büyük bir satış başarısı elde etti.
Stratejilerinin odak noktası, modellerinin yabancı rakiplere nazaran daha uygun fiyatlı olması ve tıpkı vakitte Çinli rakiplerine nazaran daha kaliteli olmasıydı. Bu strateji, 2003 yılında 20.000 Flyer üretiminden 2010 yılında yarım milyon araç üretimine kadar büyümelerini sağladı.
Kontrolsüz büyümenin başlangıcı Warren Buffett’ın keşfiyle başlıyor.
2000’li yılların sonlarında, Warren Buffett, Çin’deki araba talebindeki büyüme fırsatını kıymetlendirmek istiyordu. İş ortağı Charlie Munger’ın tavsiyesi üzerine gözünü BYD’ye çevirdi.
Munger, Chuanfu’ya atıfta bulunarak Buffett’a şunları söyledi: “Bu adam, Thomas Edison ve Jack Welch’in birleşimi; teknik sorunları çözmede Edison üzere ve yapması gerekenleri tamamlamada Welch üzere bir şey. Buna misal bir şeyi hiç görmemiştim.” dedi.
Chuanfu, operasyonlarını tanıttığı sırada yatırımcıları etkilemek ve bataryaların ne kadar pak olduğunu vurgulamak hedefiyle bir ölçü batarya sıvısı içti.
Bu etkileyici atak işe yaramış olacak ki Berkshire Hathaway, BYD’nin %25’ini satın almak istedi. Lakin şirketin büyük bir kısmını satmakta isteksiz olan Chuanfu, bu teklifi reddetti.
Chuanfu’nun bu prensipli yaklaşımını olumlu değerlendiren Berkshire Hathaway, BYD’ye 230 milyon dolar yatırım yaptı. Bu yatırımdan evvel iç pazara odaklanan şirket, dünya genelindeki yatırımcıların dikkatini çekti ve şirketin yeni pazarlara açılmasını ve büyümesini hızlandırdı. BYD, 2009 yılında 5,1 milyar dolar bedel kazandı ve Chuanfu, birinci defa Forbes Çin’in en zenginleri listesinin başında yer aldı.
Gelir kapıları, her şarta adapte olabilme yetenekleri sayesinde hiçbir vakit kapanmadı.
Bazı periyotlarda, satışlarda düşüş yaşansa bile BYD, işleri tekrar rayına oturtmayı başardı. Çin’in Shenzhen ve Hunan şehirlerinden toplu taşıma sözleşmeleri imzaladı; ayrıyeten Amsterdam, Frankfurt ve Los Angeles ile mutabakatlar yaptı.
BYD günümüzde dünya genelinde 50.000’den fazla elektrikli otobüsün üreticisi pozisyonunda ve Amerika’da yollarda yahut üretimde olan 1.000’den fazla aracı bulunmaktadır.
California’da ise büyük bir fabrikaları var ve bu fabrikada otobüslerin yanı sıra kamyon ve forklift üzere başka araçları üretmekteler.
BYD, Çin’de araç üretip oradan modellerini başka ülkelere taşımanın mantıklı olmadığının da farkında. Bu nedenle firma, Avrupa’daki birinci üretim tesisini Macaristan’da açacağını geçtiğimiz ay açıkladı.
Pandeminin başladığı devirlerde birçok marka, tedarik zinciri sorunları yaşarken BYD bu sıkıntıdan rahatlıkla kaçınarak bu durumu avantajına çevirebildi.
Ayrıca pandemi sırasında maskeler üretmeye başlayan birinci Çinli firmalardan biri oldu ve birkaç ay içinde dünyanın en büyük üreticisi hâline geldi.
Tesla ile rekabetin başlangıcı ve sonucu.
Tesla CEO’su Elon Musk, 2011’de Bloomberg’de yapılan röportaj sırasında BYD hakkında niyetleri sorulduğunda alaycı bir halde “Arabalarını hiç gördün mü?” diyerek gülmüştür.
BYD’nin Tesla’nın tahtını devralması ve dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi olmasıyla birlikte, muhtemelen artık Elon Musk alay etmiyordur.
That was many years ago. Their cars are highly competitive these days.
— Elon Musk (@elonmusk) May 27, 2023
Hatta 2023’ün başlarında kendisine bu röportaj gösterildiğinde “O çok yıllar önceydi. Şu günlerde otomobilleri son derece rekabetçi” yorumunu yaptı.
Bugün BYD’nin pahası yaklaşık 78 milyar dolar; bu, Tesla’nın piyasa bedelinin yalnızca %10’u kadar olsa bile, şirket bugünkü pozisyonunu korumak ve ileriye götürebilmek için çalışmaları devam ediyor.
Uzmanların söylediğine nazaran BYD hâlâ maksimum potansiyeline ulaşmış değil. Önümüzdeki birkaç yıl içinde BYD’nin büyümesi tıpkı süratle ilerleyebilecek mi, bunu vakit gösterecek.