Tarihte birinci evcilleştiren hayvan olan köpekler ve ardından en yakın dostlarımızdan biri olan kediler, pek çok hayvanseverin sahiplendiği ve bir arada yaşamaktan memnunluk duyduğu hayvanlar ortasında. Bu patili dostlarımız duygusal canlılar oldukları için sahipleriyle derin bir bağ kurabiliyorlar.
Onlarla irtibat kurabilmenin pek çok farklı yolu var ve bazen “Keşke konuşabilselerdi!” diyebiliyoruz. Bu noktada sesli komut butonları, bu gereksinimimizi tam olarak karşılamasa da bazen efektif olabiliyor. Pekala nitekim bu butonlar işe yarıyor mu?
İlk olarak köpek butonlarının nasıl çalıştığına bakalım.
Köpek butonlarının çalışma mantıkları aslında çok kolay. Butonlara, köpeğimizin uymasını istediğimiz komutu sesli olarak kaydediyoruz ve düğmeye her bastığımızda kaydettiğimiz ses çalınıyor. Bu butonlar çoklukla yuvarlak, renkli ve köpeklerin dikkatini çekebilen biçimlerde oluyorlar.
Elbette hiçbir köpek bu komutları kendiliğinden öğrenmez. Köpek sahiplerinin çeşitli oyuncaklar ve ödül mamaları ile köpeklerini eğitmesi gerekiyor. Köpeklerin komutları öğrenmesi, köpeğin cinsinden tutun da köpek sahibinin istikrarına kadar çeşitli etmenlere sahip.
Bu mevzuda toplumsal medyada viral olan ve pek çok kişinin dikkatini çekmeyi başaran köpek: Bunny
- Eğer görüntü açılmazsa buraya tıklayabilirsiniz.
TikTok’un konuşan köpeği olarak tanınan Bunny isimli bir köpek, çoban köpeği ve Kaniş cinsinin karışımı olan bir Sheepadoodle.
Bunny, pek çok komutu algılayabiliyor ve hatta sahibi Alexis Devine ile iletişime geçebildiği görülüyor. Bunny’nin birden fazla sesli butonu var ve Devine ile bu butonlar sayesinde konuşabiliyor.
Alexis Devine, Bunny’yi sahiplenmeden evvel köpek eğitimi ve irtibatı üzerine araştırmalar yaptı ve o devir konuşma terapisi üzerine çeşitli çalışmalar ile ilgilenen Christina Hunger’ın toplumsal medya hesaplarıyla karşılaştı.
Hunger, kendi köpeği Stella’nın kelime dağarcığının nasıl geliştiği ve genişlediğini gösteren paylaşımlar yaptı ve kısa müddette Devine’ın dikkatini çekti.
Christina Hunger, Stella’yı 2018’de sahiplendiğinde dikkatini çeken bir durum ile karşılaşıyor.
Hunger, Stella’yı şimdi yavru iken sahipleniyor. Sahiplendikten sonra köpeğinin hareketlerini gözlemleyen Hunger, Stella’nın bağlantı maharetleri ile yürümeye başlayan çocukların marifetleri arasında büyük bir benzerlik olduğunu fark ediyor.
Yürümeye yeni başlayan çocukların söz dağarcıkları elbette kısıtlı. Çocukları, sözleri sesli söylemeye başlamadan evvel jest ve mimiklerimizi algılıyorlar ve Hunger, yavru köpeklerin de sözleri bu halde öğrenebileceklerini düşünüp Stella’yı eğitmeye başlıyor. Doğal konuşma terapisti olan Hunger’ın bu mevzuda mesleğinin büyük bir katkısı var.
Hunger, Stella’yı eğitirken vermek istediği komutu söylüyor ve çabucak akabinde ilgili konuşma butonuna basıyor. Tabii bu butonlar kendi köpeğinin erişebileceği ve dikkatini çekebileceği yerlere pozisyonlandırılmış durumda. Verdiği eğitimden sonra Stella, 50’den fazla söz öğrendi ve Hunger’a istediği şeyi ilgili butona basarak söyleyebiliyor.
Peki Hunger bunu nasıl başardı?
Christina Hunger, birkaç yıl boyunca konuşma hüneri kazanmakta zorlanan çocuklar için AAC teknolojisine başvurdu. Bu teknolojiye sahip cihazlar, bilhassa objeleri tanıyan lakin konuşmakta zorlanan çocukların konuşabilmesi için kullanılıyor. Çeşitli görsellere dokununca görselin ne olduğu sesli olarak yanıtlanıyor ve çocuklar bu biçimde yeni sözler öğrenebiliyor.
Hunger, bu metodu yavru köpekler üzerinde denemek istedi. Ona nazaran çocuklar da birinci başta konuşma yetisine sahip değilken köpekler de tıpkı durumdan muzdarip. Neden denenmesin ki?
Yalnızca köpeklerin değil, kedilerin de bizimle hakikaten irtibata geçip geçmedikleri ise merak konusu.
Şimdi ise kedileri ele alalım. İnsanların binlerce yıllık dostu olan kediler, her ne kadar halk ortasında kimi beşerler tarafından nankör olarak bilinseler de onların bu ithamını görmezden geliyoruz ve bilhassa Webtekno grubu olarak kedileri çok seviyoruz.
Vahşi hayattan evimizdeki koltuklara yerleşen ve can dostumuz olan kedilerin belirli hareketleri, bize kimi hislerini anlatır. Örneğin gözlerini yavaşça kırpmaları, bize sessizce “Seni seviyorum.” dediklerini ve ayrıyeten kuyruklarıyla beraber patilerini saklamaları, bir tehlike gördüklerini gösterir.
Bu cins ikonik kedi hareketlerini pek çoğumuz biliyorduk fakat yapılan kimi araştırmalarda, kedilerin bilhassa sahipleriyle irtibata geçebildikleri görüldü.
Animal Cognition mecmuasında yayımlanan makaleye nazaran kediler, belirli bir ses tonunda konuşulduğunda söylenilen şeyleri anlayabiliyor ve tepki verebiliyor. Fransa’da yapılan bu çalışma ile ilgili yazılı makaleye buradan ulaşabilirsiniz.
Kediler çoklukla tiz ve tekrarlayan sesler çıkarırlar. Kedi seven pek çok insan ister uzun bir müddettir kedi sahiplenmiş olsun, ister bir sokak kedisi görmüş olsun; kedileri ister istemez tiz bir ses ile sevebiliyor. Tıpkı bir bebek severmiş üzere tatlı bir formda konuşmamız gerekiyor.
Yukarıda bahsettiğimiz makalede kedilerin ne dediğimizi anlamaları için biraz da onların lisanından konuşmamız gerekiyor. Yetişkin bir bireyle konuşurkenki ses tonumuz ile normalden biraz daha tiz bir formda çıkardığımız sesleri ayırt edebilen kediler, öncelikle sahiplerinin seslerini kavrayıp onlara reaksiyon veriyorlar. Ayrıyeten kedilerle her ne kadar köpeklere nazaran daha az tanınan olsalar da sesli butonlar ile konuşabilmek mümkün.
TikTok’ta ünlenen ve tıpkı bir insan üzere kısa reaksiyonlar veren turuncu kedi: Cooter
- Video açılmazsa buraya tıklayabilirsiniz.
TikToker Mason Adams, uzun yıllardır kedisi Cooter ile birlikte yaşıyordu. Kedisi ile tıpkı yetişkin bir birey ile konuşuyormuş üzere sohbet ediyor ve kedisinin miyavlamasını bir diyalog hâline getiriyor.
Tabii ki bunu esprili bir şekilde yapıyor fakat Cooter’dan da gördüğümüz üzere kediler, söylediğimiz şeylere apaçık bir halde reaksiyon verebiliyor.
Şimdi mevzumuza dönelim. Köpekler bu bağlantı hali ile bizimle konuşabilir mi?
Pensilvanya Üniversitesinde doktora yaptıktan sonra araştırmacı kimliği ile Working Dog Center’da çalışmalara başlayan Clara Wilson, bu mevzuda herkesin anlayabileceği bir lisanda açıklama yapıyor. Wilson’a nazaran köpekler, objeleri ve kişinin hareketlerinin eşleştirip jest ve mimiklere mana yüklüyor.
Bizim her hareketimizi çıkardığımız sesler ile birleştiren köpekler, bunları anlamlandırmaya çalışıyor ve ortaya komutları çabucak öğrenen köpekler çıkıyor. Yani beden lisanı bu bahiste kıymetli bir rol oynuyor.
Köpeklerin komutları öğrenmesindeki bir başka büyük etmen ise Edimsel Koşullanma. Bu şartlanma cinsinde ödül ve ceza sistemi uygulanıyor; köpeklerin verilen komuta uyması sonucunda ödül, uymaması sonucunda da ceza veriliyor. Natürel bu cezalar hatırlatıcı, uyarıcı ve zararsız cezalar oluyor.
Kedilerle ilgili yapılan araştırmalar biraz kısıtlı ancak köpeklerin sahipleriyle bağlantıya geçebildikleri aşikâr. Sonuç olarak köpeklerin butonlar sayesinde bizimle irtibata geçebilmeleri için öncelikle vücut lisanımızı tesirli kullanmamız gerekiyor.
İçeriğimizde daha evvel bahsettiğimiz üzere; köpeğin cinsi, motivasyonu, hayat şartları ve sahibinin bu mevzuda istekli olması hayli değerli.
Evcil hayvanlar ile ilgili başka içeriklerimiz: