Evet, birinci bakışta yazı yazan bir oyuncak bebek üzere görünüyor. O periyotlarda hangi teknolojiyle bu gerçek oldu diye düşünebilirsiniz; çünkü devrinin çok ötesinde gelişen bu robot, günümüz teknolojisine kapı aralayan cinsten.
Birazdan göreceğiniz üzere dünyanın “insana benzeyen birinci robotu” şu anda başınızda oluşandan çok uzak bir profilde. Kendisi komutsuz yazı yazabilen bir çocuk figürüydü. Üstelik bahsettiğimiz yıllar için bu inanılmaz bir şeydi.
Çoğu insan, “robot” sözünü hâlâ yeni üzere düşünüyor.
Robotların, sandığımızdan daha eski bir teknoloji olduğunu 1773 imali “Drawing Uzunluk Automata” isimli robot kanıtlıyor. Ancak geçmişte insanlar bu tıp teknolojilere bizlerin bilakis “robot” değil de “makine” yahut “mekanizma” ismi verirdi.
Bu antik makine, 18. yüzyıldaki insanların, bilhassa robotun gerisindeki o periyot için son derece etkileyici mekanizmayı anlayamamaları nedeniyle vakit içinde unutuldu. Yapabildiklerinden ötürü kimi şahıslar bu robota Türkçe karşılığı ile “Yazar” adını vermişti. Zira yaptığı şey yazı yazmaktı.
Robotun mimarı Pierre Jaquet Droz, ünlü Automat markasının öncü saat ustasıydı.
İsviçre doğumlu olan Pierre, hayatının büyük bir kısmını saatlerle ve bilhassa de saatlerin karmaşık sistemleriyle ilgilenerek geçirdi. Çocuk yaşlardan itibaren, eski saatleri modüllere ayırarak içerideki mekanizmayı keşfetmeye meraklıydı. Bugün bile Pierre Jaquet Droz’un zamanının en usta saat imalcisi olduğu biliniyor ve günümüze uzanan muvaffakiyetleri da bunu kanıtlıyor.
Kendisi 1772’de teknolojinin gücünü dünyaya göstermek istedi. O devirde teknolojinin her modülü bir sorunu çözmek hedefiyle yaratılmıştı ve Pierre’in karşılaştığı sorun da o devirdeki dünya nüfusunun yazma maharetiyle ilgiliydi: Herkes yazı yazamıyor, nasıl yazılacağını bile bilmiyordu.
Pierre, bu sıkıntıya tahlil bulmak için programlanabilir bir yazı makinesi yapmaya karar verdi. Oğlu Henri Louis Jaquet Droz ve yakın arkadaşı Jean Frederic Leschot’un yardımıyla Writer’ı yaratmak için vaktinin ötesinde 6.000’den fazla özel mekanik bileşeni muvaffakiyetle oluşturdu.
Bu robot, art taraftaki çarkta gösterilen İngiliz alfabesindeki rastgele bir harfi kalem ve mürekkeple yazabiliyordu.
Daha şaşırtan olan ise bu bebeğin, kalemi mürekkebe batırabilecek kadar kendi başına çalışması ve bunun için hiçbir güç kaynağı kullanmamasıydı; yani büsbütün mekanik bir çalışma prensibine dayanıyordu.
Dikkat çeken bir öbür durum; robotun gözlerinin, kâğıda yazdığı her mektuba âdeta canlı bir varlık üzere odaklanmasıydı. Birinci bakışta vahim gelse de bu teknoloji, şu an bile akıl alır üzere değil.
Pierre, mesleğinde yenilikçi bir mucit olarak yalnızca bu robotla hudutlu kalmayarak “The Draftsman” ve “The Musician” isimli robot ve çeşitli sistemler da oluşturmuştu.
Pierre’in yarattığı bu sistemlerin, bir dönüm noktası olduğunu belirtiliyor.
Bu yenilikler halka tanıtıldığında o periyotlar bu garip sistemler şeytani güç olarak algılanmıştı. Robot kavramına ve bu çeşit teknolojiye alışkın olmayan halk, birden fazla vakit görünüşleri nedeniyle bunları kolay oyuncaklarla da karıştırdı. Dünya üzerindeki bu teknolojik sıçramanın ne kadar değerli bir tarihi an olduğu lakin o devirde insanların bunu pek anlamadığı görülüyor.
Bugün bile bu yaratıcı çalışmanın pek çok insan tarafından fark edilmemesi ve bazılarının hâlâ bunun bir çeşit aldatmaca olduğuna inanması çok güç geliyor. İnanmak istemeyenler içinse bu robot, İsviçre’nin Neuchatel kentindeki Sanat Tarihi Müzesi’nde sergilenmekte.
Videosunu izlemek isteyenler için:
Bir de asırlar evvel El-Cezeri’nin geliştirdiği robot var.
İslam coğrafyasında parlayan bir yıldız olan El-Cezeri, 1203 yılında birinci programlanabilir robotu geliştirmişti. Bu robot, Drawing Uzunluk Automata ile karıştırılmasın zira bu aslında bir tekneydi. Teknenin üzerinde iki davulcu, bir harpçı, bir de flüt çalan 4 kişi bulunuyordu. Yani “Writer” bir insan tipindeki birinci robotken, El-Cezeri bir tekne ile bu mekanizmayı geliştirmiş birinci isimdi.