İlk etapta ciltte küçük bir şişlikle baş gösteren bu rahatsızlık, devamında şişliğin büyümesiyle ve bu şiş bölgelerin artmasıyla dikkati çeker. Aslında cilt kanseri, tespit edilmesi epey kolay bir rahatsızlık lakin kimi vakit bu belirtiler, gözden kaçtığında çeşitli felaket senaryolarıyla karşılaşmak kaçınılmaz olabilir. Özellikle İsrailliyseniz!
Buraya kadar her şey tamam fakat cilt kanseri noktasında İsrail’i ön plana çıkaran temel sebep nedir?
Öncelikle cilt kanserinin kısaca ne olduğuna değinelim.
Deriye rengini veren melanin isimli renk pigmentleri, melanosit denilen cilt hücreleri tarafından üretilir. Üretilen bu hücrelerin denetimsiz bir biçimde bölünüp çoğalması sonucunda ise cilt kanseri meydana gelir. Ayrıyeten bu rahatsızlık, melanom ya da melanoma olarak da isimlendirilir.
Bu noktada akla gelen birinci soru, cilt kanserine hangi faktör yahut faktörlerin sebep olduğu olur. Uzmanların araştırmalarına nazaran cilt kanseri hadiselerinin yaklaşık %90’ı, o çok sevdiğimiz güneşin ultraviyole ışınlarına çok fazla maruz kalmaktan ileri gelir.
Şaşırtıcı bir biçimde dünya genelinde cilt kanserine yakalanma oranı; akciğer, göğüs ve kolon kanserine yakalanmış hastaların toplamından çok daha fazladır. Galiba güneşi fazla hafife alıyoruz!
Yine güneş dışında cilt kanserini tetikleyen kimi durumlar da kelam hususudur. 2001 yılında yapılan bir araştırmaya göre eğer bireyde beşten fazla güneş yanığı ve çok sayıda ben varsa cilt kanseri riski artış gösterir.
Böyle bir durum erken teşhis edildiğinde ise hayatta kalma oranı %98’dir. Görüyoruz ki birden fazla hastalıkta olduğu üzere cilt kanserinde de erken teşhisin değeri hayli büyüktür.
Öte yandan BRCA2 isimli bir gen mutasyonuna sahip bireylerde, başka kanserlerin yanı sıra cilt kanserine yakalanma riski çok daha yüksektir. Her 400 şahıstan biri, BRCA mutasyonunu taşır.
Peki İsraillilerde cilt kanseri oranının bu kadar yüksek olmasının en büyük sebebi nedir derseniz karşılık, güneşe epey fazla maruz kalmaları olacaktır.
Örneğin, 2000 yılından 2003 yılına kadar yaklaşık 100.000 İsrailli bu hastalığa yakalanmıştır. Yaş ve cinsiyete bakıldığında ise cilt kanseri, erkeklerde çok daha yaygındır. Raporlar; her 50 bayandan 1’inin bu hastalıkla karşı karşıya kaldığını, erkeklerde ise bu oranın 34’te 1 olduğunu gösterir.
2003 yılında İsrail, dünyada 3. en yüksek cilt kanseri oranına sahip ülke olmuştur ve o yıl bu rahatsızlıktan kaynaklanan yıllık vefat oranı, 400 ila 480 kişi ortasındadır.
İlgi alımlı olan bir öbür kısım ise bu rahatsızlığa sahip vakaların büyük çoğunluğunu, Amerika ve Avrupa kökenli İsraillilerin oluşturmasıdır. Yani bu hastalık, Sıhhat Bakanlığına nazaran Arap kökenli İsrailliler ortasında çok daha az görülür.
Ayrıca bu oranlar nesillerdir Avrupa’da yaşayan Aşkenaz Musevilerinin İsrail’e göçmesiyle de artış göstermiştir. Zira açık derili insanlarda, melanin düzeyi daha da artış gösterir ve cilt kanserine yakalanma oranı yükselir. Geriye kalan Museviler ise 300 yıldır Orta Avrupa’da ve Sami halkından olan esmer Musevilerdir.
Peki 3. sıra İsrail’e aitse birinci 2 sırada hangi ülkeler var?
2003 yılında Avustralya ve Yeni Zelanda, her iki cinsiyette de cilt kanserinin en çok görüldüğü ülkelerdir. Bu durum muhtemelen, açık ciltli olan ve erken çocukluk periyodundan itibaren güneşe maruz kalan nüfusun yüksek oranıyla ilgilidir.
Ancak elbette bu ülkelerin nüfusu, sadece yerli halktan ibaret değildir. Bu noktada Avustralya ve Yeni Zelanda’da da esmer aborjinlerin olduğunu lakin İngilizlerin bu bölgelere göç ettiğini hatırlatmakta yarar var.
Öte yandan ülkemizdeki duruma bakarsak Türkiye’de cilt kanseri, 1993 ve 1994’te erkeklerde %7,1 kadınlarda %8,8’lik oran ile en çok yakalanan 2. kanser cinsidir. 1999 yılında ise %5 ile erkeklerde bu oran 5. sıraya gerilemiştir. 2003’te de ülkemizde bu rahatsızlığın sayısı, 126 şahısla %1,3’e kadar düşmeyi başarmıştır.
Ancak şimdilerde İsrail için tehlike çanları artık çalmayı bıraktı.
Güncel datalara nazaran cilt kanseri riski, 3. sıralardan erkekler için 13., kadınlar için ise 20. sıralara kadar geriledi. İsrail için epey kıymetli olan bu gelişmede, vatandaşlarını bilinçlendirmeye yönelik gösterilen uğraşların hissesi hayli büyük.
Hükûmet, cilt kanserine yönelik farkındalığı arttırmak ve halkı eğitmek için “Cilt Kanseri Bilinçlendirme” ismi altında da bir kampanya başlattı ve günün en sıcak saatlerinde, güneş ışığından uzak durmanın ve güneş ışığına çıkıldığında cildi koruyacak tedbirler almanın epeyce kıymetli olduğunu vurguladı.
Ayrıca İsrailli araştırmacılar, karşılaşılan mevt oranı oldukça az olsa da kanser hücrelerinin yayılmasını engellemenin yollarını geliştiriyor. ABD merkezli Kanser Araştırma Enstitüsü de bu araştırmaların finans kısmına yardımcı olabilmek için hâlihazırda İsrailli araştırmacılarla birlikte çalışıyor.