Her yıl yaklaşık 10 milyon insanın vefatına yol açan çağımızın en büyük hastalıklarından kansere dair hala daha sırrını koruyan pek çok gizem bulunuyor. Bu gizemlerden birisi de kanser hücrelerinin, bir tümörden ayrıldıktan sonra bedenin öteki bölgelerine yayılarak metastatik kansere dönüşmeden evvel nasıl yıllarca pasif bir şekilde uykuda kaldığıydı.
Ancak yapılan son araştırmalar ışığında bunun neden olduğu sonunda ortaya çıktı. Nature Cancer’da yayımlanan bulgulara nazaran kanserli hücrelerin yıllarca uykuda kalmasının sebebinin, hücrenin etrafında bulunan bir tıp kolajen olduğu anlaşıldı.
Kolajen düzeyinin azalmasıyla hücreler makus huylu hale geliyor
Araştırmaya nazaran hücreler, çevrelerinde tip III kolajen isminde bir çeşit kolajen salgılayarak bir müddet sessiz kalıyor; lakin kolajen düzeyinin azalması sonucunda bu hücreler kötü huylu hale geliyor. Araştırmacılar, hücrelerin etrafının bu kolajen ile zenginleştirilmesi sonucunda ise kanserli hücrelerin uyku halinde kalmasının mümkün olabileceğini ve böylelikle de tümörün nüksetmesinin önüne geçilebileceğini düşünüyor.
Elde edilen bulguların potansiyel klinik sonuçlarının olduğunu ve bu bulguların olası tümör nüksetmelerini varsayım etmek maksadıyla bir biyobelirteç ve hatta hem lokal hem de uzak nüksetmeleri azaltmak ismine bir terapötik ‘müdahele’ olarak kullanılabileceğini belirten Doç. Dr. Jose Javier Bravo-Cordero, “Tümör dormansinin biyolojisi ortaya çıktıkça ve yeni spesifik ilaçlar geliştirildikçe, uyku halini indükleyen tedavilerin, bilhassa uykudaki hücreleri amaç alan tedavilerle birleştirilmesi, nihayetinde lokal nüksü ve metastazı önleyecek ve kanser remisyonuna giden yolu açacaktır.” sözlerini kullanıyor.
Kolajen desteği ile kanserli hücrelerin uyanması önlenebilir
Canlı bir hayvanda uyku halindeki hücrelerin ortamlarında gerçek vakitli olarak görselleştirilmesine müsaade veren bir teknoloji olan intravital iki foton mikroskopisi de dahil olmak üzere yüksek çözünürlüklü görüntüleme tekniklerinin kullanıldığı çalışmada göğüs, baş ve boyun kanseri hücre dizilerini kullanarak fare modellerinde uyuyan tümör hücreleri gözlemlendi. Bu teknolojiyi kullanan araştırmacılar, hem tümör hücreleri uykudayken hücre dışı matrisinde meydana gelen değişiklikleri hem de hücreler aktifleşip uyandığında yaşanan değişikliklerin bir görselini oluşturdu.
Hastalardan alınan örnekleri inceleyen araştırmacılar, incelemeler sonucunda kollajen bolluğunun, tümör nüksetmesi ve metastazın kestirim edilmesinde potansiyel bir ölçüm olarak kullanılabileceği sonucuna vardı. Fareler üzerinde yapılan deneylerde kanser hücrelerinin etrafındaki tip III kolajen ölçüsünü arttıran araştırmacılar, bu hücrelerdeki kanser ilerlemesinin durduğunu ve makûs huylu hücrelerin uyku durumuna zorlandığını gözlemledi.
Bu da demek oluyor ki tip III kolajen, tıpkı kompleks cilt yaralarının tedavisine emsal bir formda, tümör mikro-ortamını zenginleştirmeyi amaçlayan stratejiler ile birlikte metastazın önlenmesinde kullanılabilir. Yani kanserli hücrelerin uyanmasının önüne geçilerek hastalıktan kaçmak mümkün olabilir.